Chińsko-Wietnamskie
Znaki chińsko-wietnamskie (wietnamski: Hán Nôm) to znaki w stylu chińskim czytane jako wietnamskie lub chińsko-wietnamskie. Kiedy używa się ich do pisania po wietnamsku, nazywa się je Nôm. Te same znaki mogą być używane do pisania po chińsku. W tym przypadku znak ten otrzymuje postać chińsko-wietnamską lub han-wietnamską, czytaną jako chińsko-wietnamska. Han-Viet jest systemem, który pozwala Wietnamczykom czytać po chińsku. Jest to odpowiednik pinyinu w języku angielskim.
Niektóre z tych znaków używane są również w Chinach, inne tylko w Wietnamie. Chińskie znaki zostały wprowadzone do Wietnamu, gdy Imperium Han najechało kraj w 111 r. p.n.e. Nawet po uzyskaniu przez Wietnam niepodległości w roku 939, kraj ten nadal używał klasycznych znaków chińskich (Hán văn) do celów oficjalnych. W latach dwudziestych XX wieku Wietnam przeszedł od tradycyjnych znaków do alfabetu łacińskiego. Instytut Han-Nom został założony w Hanoi w 1970 r. w celu zbierania i badania dokumentów napisanych pismem tradycyjnym. Instytut przekazał wykaz 19 981 znaków chińsko-wietnamskich do Unicode w celu kodowania elektronicznego. Zawiera ona podstawowy zestaw 9.299 znaków zwany Nôm Ideographs.
Historia
Chińskie postacie zostały wprowadzone do Wietnamu po tym, jak Imperium Han podbiło kraj w 111 r. p.n.e. Niepodległość osiągnięto w 939 roku, ale chiński system pisarski został przyjęty dla celów oficjalnych w 1010 roku. Wkrótce po odzyskaniu niepodległości Wietnamczycy zaczęli używać chińskich znaków do pisania własnego języka. Dzwon Van Bana, wygrawerowany w 1076 roku, jest najwcześniejszym znanym przykładem napisu Nôm. Nguyen Thuyen skomponował poezję Nôma w XIII wieku. Jednak żadne z jego dzieł nie zachowało się. Najstarszym zachowanym tekstem Nôm jest zebrana poezja króla Tran Nhan Tonga, napisana w XIII wieku.
Klasyczny chiński był używany przez dwór królewski i do innych oficjalnych celów. Świątynia Literatury w Hanoi była najbardziej znaną szkołą nauki języka chińskiego. Egzamin ze służby cywilnej sprawdzał znajomość języka chińskiego. Podawano go raz na trzy lata. Uczniowie, którzy zdali ten egzamin, mogli następnie zostać sędziami. Konfucjańscy uczeni postrzegali język chiński jako język nauczania i spoglądali w dół na Nôm. Popularna opinia sprzyjała Nômowi. Niektórzy królowie uważali, że całe pisanie powinno odbywać się w języku chińskim. Tłumili Nôm'a. Inni królowie promowali Nôm. W 1867 r. król Tu Duc wydał dekret zachęcający do używania Nômu. Tylko niewielki procent ludności był w stanie posługiwać się jakimkolwiek językiem. Ale prawie każda wieś miała co najmniej jedną osobę, która mogła czytać Nôm na głos dla innych mieszkańców. Jean-Louis Taberd napisał pierwszy słownik Nôm w 1838 roku.
W 1910 r. kolonialny system szkolny przyjął "francusko-wietnamski program nauczania", który kładł nacisk na francuski i alfabetyczny wietnamski. Alfabet wietnamski jest formą alfabetu łacińskiego, który zawiera znaki dźwiękowe. 28 grudnia 1918 roku król Chai Dinh oświadczył, że tradycyjny system pisania nie ma już oficjalnego statusu. Egzamin na urzędnika służby cywilnej odbył się po raz ostatni w stolicy cesarskiej Hue 4 stycznia 1919 roku. System egzaminacyjny i oparty na nim system edukacji obowiązywał przez prawie 900 lat. Wkrótce potem, w ramach Ruchu Czwartego Maja, same Chiny przestały używać klasycznego języka chińskiego.
Strona z dwujęzycznego słownika Nhật dụng thường đŕm (1851). Znaki reprezentujące słowa chińskie są wyjaśnione w Nôm.
Niebieski skrypt jest współczesnym Wietnamczykiem, a znaki w kolorze brązowym i zielonym to Nôm. Znaki, które są również używane w języku chińskim, są przedstawione w kolorze zielonym, podczas gdy te specyficzne dla Wietnamu są w kolorze brązowym. Napisane jest: "Moja mama je wegetariańskie jedzenie w świątyni w każdą niedzielę."
Kwestie językowe
Znaki chińskie są używane do pisania w różnych językach w Chinach i innych miejscach, w tym mandaryńskim, najczęściej używanym językiem w Chinach, kantońskim, używanym w Hongkongu i południowych Chinach, oraz klasycznym chińskim, tradycyjnie używanym do pisania formalnego. Znaki te były wcześniej używane w Korei i w Wietnamie. W Japonii stosuje się mieszankę znaków chińskich i dwa rodzime systemy pisania fonetycznego. Nawet znaki, które zachowują swoje pierwotne znaczenie we wszystkich językach, mogą być odczytywane na różne sposoby. Postać 十 jest wymawiana jako shí w chińskiej romantyzmie (pinyin), jū w japońskiej romantyzmie (Hepburn), sip w koreańskiej romantyzmie (rewizja romantyzmu), thập w systemie Han-Viet używanym w Wietnamie. We wszystkich tych językach znaczenie postaci jest "dziesięć".
Większość znaków używanych w Nôm jest chińskiego pochodzenia, ponieważ zostały one wybrane ze względu na ich odpowiednią wymowę lub znaczenie. Dla przykładu, znak użyty do napisania słowa "Nôm" 喃 jest wymawiany w języku chińskim jako nán i oznacza "gadanie". Pasowanie pomiędzy chińskim znakiem a wietnamskim słowem nie zawsze jest dokładne. Słowo "Nôm" nie ma żadnych negatywnych konotacji w języku wietnamskim, a raczej sugeruje zwykłą rozmowę, coś łatwego do zrozumienia.
Nôm zawiera tysiące znaków nie znalezionych w języku chińskim. W przeciwieństwie do tego, Japonia opracowała tylko kilkaset kokuji, większość z nich opisuje rośliny i zwierzęta występujące tylko w Japonii. Korea posiadała tylko niewielką liczbę rzadko używanych gukji. Znaki te zostały stworzone przez pisarzy, którzy połączyli wcześniej istniejące elementy. Jeden element, zwany radykalnym, wskazuje na znaczenie postaci, a przynajmniej kategorię semantyczną. Drugi element, nazywany pozostałym, daje wymowę. Jest on podobny do tego, jak pisze się większość chińskich znaków. Podobnie jak chiński, wietnamski jest językiem tonalnym. Natomiast japoński i koreański mogą być pisane w skryptach fonetycznych, które nie wskazują tonu.
Cytaty
1. ↑ Terrell, s. 126: "Hán Nôm Sino-Wietnamskie charaktery."
2. ↑ 2.0 2.1 Institute of Hán-Nôm Studies & Vietnamese Nôm Preservation Foundation 2008.
3. ↑ 3.0 3.1 Hanna 1997, str. 78-79, 82.
4. ↑ VietnamNet (11 listopada 2004), "International seminar on Nom script", Communist Party of Vietnam Online Newspaper Check date values in: |data= (pomoc)
5. ↑ (w języku wietnamskim) Trần Nhân Tông, Cư trần lạc đạo phú
6. ↑ Marr 1984, s. 142.
7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Phùng Thành Chủng 2009
8. ↑ Nguyễn Phương Mỹ, główny twórca treści, "mtd9 EVA, Version 5", LacViet Computing Corp. 1994-2009. Patrz wpisy "nôm" ("prosty, łatwy do zrozumienia") i "nôm na" ("w prostych słowach").
9. ↑ Ta postać jest specyficzna dla mieszkańców Tay w północnym Wietnamie. Jest to odmiana strony internetowej 朝, odpowiadająca tej samej postaci w języku wietnamskim.
Wietnamska Fundacja Ochrony Nôm, "Szczegółowe informacje: U+2B86F."
VNPF, "List of Unicode Radicals".
Trần Văn Kiệm 2004, s. 424, "giàu".
"giàu", VDict.com.
Hoàng Triều Ân 2003, s. 178
10. ↑ Kod ten pochodzi od Nguyen Quang Hong,Tự Điển Chữ Nôm Dẫn Giải (2014), s. 106.
11. ↑ The Unicode Consortium 2006
12. ↑ Vũ Văn Kính & Nguyễn Quang Xỷ 1971.
13. ↑ Hồ Lę 1976.
14. ↑ 14.0 14.1 14.2 Nguyễn Quang Hồng 2008.
15. ↑ The Unicode Consortium & 1995-2013
16. ↑ Hồ Lę 1976, s. 152, "kích".
Czcionki
Niektóre znaki w tym artykule mogą wymagać zainstalowania dodatkowej czcionki w celu prawidłowego wyświetlania:
- Hanamin B - Ta japońska czcionka obsługuje prawie 90.000 znaków, w tym te w Unicode CJK Extension C.
- NomNaTongLight - Czcionka ta, stworzona przez wietnamską fundację Nôm Preservation Foundation, oparta jest na postaciach znalezionych w 1933 r. (Nhóm Nôm Na 2005).
- Han Nom Font Set - Ta czcionka open source obsługuje ponad 70,000 kodów Unicode CJK.
- Czcionki dla Chu Noma. Jak wyświetlać i używać znaków Han-Nom.
Pytania i odpowiedzi
P: Co to są znaki chińsko-wietnamskie?
O: Znaki chińsko-wietnamskie (Hلn Nôm) to znaki w stylu chińskim, które można odczytać jako wietnamskie lub chińsko-wietnamskie.
P: Jak Han-Viet wiąże się z tymi znakami?
O: Han-Viet to system, który pozwala Wietnamczykom czytać po chińsku, co jest odpowiednikiem pinyin w języku angielskim.
P: Kiedy chińskie znaki zostały wprowadzone do Wietnamu?
A: Chińskie znaki pojawiły się w Wietnamie, gdy imperium Han najechało ten kraj w 111 r. p.n.e.
P: Dlaczego w latach 20-tych XX wieku Wietnam przeszedł z tradycyjnych znaków na alfabet łaciński?
A: W latach 20-tych XX wieku Wietnam przeszedł z tradycyjnych znaków na alfabet łaciński, aby ułatwić sobie korzystanie z nich i zapewnić nowoczesność.
P: Jaki był cel założenia Instytutu Han-Nom?
A: Instytut Han-Nom został założony w Hanoi w 1970 roku w celu gromadzenia i badania dokumentów napisanych tradycyjnym pismem.
P: Ile znaków chińsko-wietnamskich zostało zgłoszonych do elektronicznego kodowania?
O: Instytut Han-Nom zgłosił do elektronicznego kodowania listę 19 981 znaków chińsko-wietnamskich. Obejmuje ona podstawowy zestaw 9 299 ideogramów Nôm.
