Morze Norweskie
Morze Norweskie jest morzem marginalnym w północnej części Oceanu Atlantyckiego, na północny zachód od Norwegii. Znajduje się pomiędzy Morzem Północnym a Morzem Grenlandzkim. Łączy się z północnym Oceanem Atlantyckim na zachodzie i Morzem Barentsa na północnym wschodzie. Na południowym zachodzie od Oceanu Atlantyckiego oddziela go podmorski grzbiet biegnący między Islandią a Wyspami Owczymi. Na północy od Morza Grenlandzkiego oddziela je Grzbiet Jan Mayen.
W przeciwieństwie do wielu innych mórz, większa część dna Morza Norweskiego nie jest częścią szelfu kontynentalnego. Znajduje się ono na dużej głębokości, wynoszącej średnio około dwóch kilometrów. Pod dnem morskim znajdują się bogate złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, które są eksploatowane w celach komercyjnych. Strefy przybrzeżne są bogate w ryby, które przypływają do Morza Norweskiego z północnego Atlantyku na tarło. Ciepły Prąd Północnoatlantycki zapewnia stabilne i wysokie temperatury wody, tak że w przeciwieństwie do mórz arktycznych, Morze Norweskie jest wolne od lodu przez cały rok.
Zakwit fitoplanktonu w Morzu Norweskim.
Vestfjorden z górami archipelagu Lofotów widziany z wyspy Løvøy w Steigen. Vågakaillen (942 m) jest wyższym z dwóch szczytów w centrum zdjęcia.
Flora i fauna
Morze Norweskie jest strefą przejściową między warunkami borealnymi i arktycznymi. Występuje tu flora i fauna obu regionów. Południowa granica wielu gatunków arktycznych przebiega przez Przylądek Północny, Islandię i środek Morza Norweskiego. Północna granica gatunków borealnych znajduje się w pobliżu granic Morza Grenlandzkiego z Morzem Norweskim i Morzem Barentsa. Obszary te zachodzą na siebie. Niektóre gatunki, takie jak przegrzebek Chlamys islandica i gromadnik, żyją zwykle w tym obszarze pomiędzy Oceanem Atlantyckim a Oceanem Arktycznym.
Plankton i organizmy żyjące na dnie morza
Większość życia wodnego w Morzu Norweskim znajduje się w górnych warstwach. Szacuje się, że na całym Północnym Atlantyku tylko 2% biomasy znajduje się na głębokościach poniżej 1000 metrów, a tylko 1,2% występuje w pobliżu dna morskiego.
Kwitnienie fitoplanktonu jest zdominowane przez chlorofil i osiąga szczyt około 20 maja. Głównymi formami fitoplanktonu są okrzemki, w szczególności z rodzaju Thalassiosira i Chaetoceros. Po wiosennym zakwicie dominują haptofity z rodzaju Phaecocystis pouchetti.
Zooplankton to głównie widłonogi Calanus finmarchicus i Calanus hyperboreus. C. hyperboreus jest najsilniejszy w wodach arktycznych. Stanowią one główną dietę większości morskich drapieżników. Najważniejszymi gatunkami kryla są Meganyctiphanes norvegica, Thyssanoessa inermis i Thyssanoessa longicaudata. W przeciwieństwie do Morza Grenlandzkiego, występuje tu dużo planktonu wapiennego (Coccolithophore i Globigerinida).
Krewetki z gatunku Pandalus borealis odgrywają ważną rolę w diecie ryb, zwłaszcza dorsza i błękitka. Szczególną cechą Morza Norweskiego są duże rafy koralowe z gatunku Lophelia pertusa, które stanowią schronienie dla różnych gatunków ryb.
Ryby
Norweskie wody przybrzeżne są najważniejszym miejscem tarła populacji śledzia na północnym Atlantyku, a wylęg następuje w marcu. Ikra unosi się na powierzchni i jest zmywana z wybrzeża przez prąd północny. Podczas gdy niewielka populacja śledzi pozostaje w fiordach i wzdłuż północnego wybrzeża Norwegii, większość spędza lato w Morzu Barentsa, gdzie żywi się bogatym planktonem. Po osiągnięciu dojrzałości śledź powraca do Morza Norweskiego. Zasoby śledzia są bardzo zróżnicowane w poszczególnych latach. W latach dwudziestych XX wieku wzrosło dzięki łagodniejszemu klimatowi, a następnie w kolejnych dekadach zmniejszało się aż do roku 1970; spadek ten był jednak przynajmniej częściowo spowodowany przełowieniem. Biomasa młodych wyklutych śledzi zmniejszyła się z 11 milionów ton w 1956 r. do prawie zera w 1970 r.; miało to wpływ na ekosystem nie tylko Morza Norweskiego, ale także Morza Barentsa.
Egzekwowanie przepisów w zakresie ochrony środowiska i rybołówstwa doprowadziło do częściowej odbudowy populacji śledzia od 1987 r. Odbudowie tej towarzyszyło zmniejszenie zasobów gromadnika i dorsza. Odbudowie tej towarzyszyło zmniejszenie się zasobów gromadnika i dorsza. Podczas gdy gromadnik skorzystał na zmniejszeniu połowów, wzrost temperatury w latach 80-tych i konkurencja o pożywienie ze strony śledzia doprowadziły do niemal całkowitego zniknięcia młodych gromadników z Morza Norweskiego. Tymczasem starsza populacja gromadnika została szybko wyłowiona. Zmniejszyło to również populację dorsza - głównego drapieżnika gromadnika - ponieważ śledź był jeszcze zbyt mały, aby zastąpić gromadnik w diecie dorsza.
Błękitek (Micromesistius poutassou) skorzystał na zmniejszeniu się zasobów śledzia i gromadnika, ponieważ przejął rolę głównego drapieżnika planktonu. Błękitek składa ikrę w pobliżu Wysp Brytyjskich. Prądy morskie przenoszą jego ikrę do Morza Norweskiego, a dorosłe osobniki również tam pływają, aby skorzystać z dostaw pożywienia. Młode spędzają lato i zimę do lutego w norweskich wodach przybrzeżnych, a następnie wracają do cieplejszych wód na zachód od Szkocji. Norweski dorsz arktyczny występuje głównie w Morzu Barentsa i na archipelagu Svalbard. W pozostałej części Morza Norweskiego występuje tylko w okresie rozrodczym, na wyspach Lofoty, podczas gdy Pollachius virens i plamiak składają ikrę w wodach przybrzeżnych. Makrela jest ważną rybą handlową. Rafy koralowe są zamieszkiwane przez różne gatunki z rodzaju Sebastes.
Ssaki i ptaki
W Morzu Norweskim występują duże ilości wielorybów minke, humbak, sei i orca. Delfiny białobrewe występują w wodach przybrzeżnych. Orki i niektóre inne wieloryby odwiedzają morze w miesiącach letnich w celu żerowania. Podążają one za ławicami śledzi w morzu. Z całkowitą populacją około 110.000, wieloryby miętusie są zdecydowanie najbardziej rozpowszechnionymi wielorybami w morzu. Poluje na nie Norwegia i Islandia, przy czym w Norwegii limit wynosi około 1.000 sztuk rocznie. W przeciwieństwie do przeszłości, poluje się na nie głównie dla ich mięsa, a nie tłuszczu i oleju.
Wieloryb czarnogłowy występował kiedyś w tym rejonie. Po intensywnych połowach wielorybów w XIX wieku prawie zniknął z Morza Norweskiego i tymczasowo wyginął na całym północnym Atlantyku. Podobnie, wieloryb błękitny tworzył kiedyś duże grupy między Jan Mayen a Spitsbergenem, ale obecnie prawie nie występuje. Rzadko widuje się północne wieloryby butlonose na Morzu Norweskim. Inne duże zwierzęta morskie to foki kapturowe i harpie oraz kałamarnice.
Ważnymi gatunkami ptactwa wodnego w Morzu Norweskim są: purchawka, kittiwake i nurnik.
Kałamarnica ramienna Gonatus fabricii
Śledź
Gromadnik jest pospolitą rybą wód przejściowych między Atlantykiem a Arktyką
Pytania i odpowiedzi
P: Gdzie znajduje się Morze Norweskie?
O: Morze Norweskie znajduje się na północny zachód od Norwegii, pomiędzy Morzem Północnym a Morzem Grenlandzkim.
P: Co oddziela Morze Norweskie od Oceanu Atlantyckiego?
O: Morze Norweskie jest oddzielone od Oceanu Atlantyckiego podmorskim grzbietem biegnącym między Islandią a Wyspami Owczymi.
P: Co oddziela Morze Norweskie od Morza Grenlandzkiego?
O: Grzbiet Jan Mayen oddziela Morze Norweskie od Morza Grenlandzkiego.
P: Jaka jest głębokość dna Morza Norweskiego?
O: Większość dna Morza Norweskiego znajduje się średnio na głębokości około dwóch kilometrów.
P: Jakie cenne zasoby znajdują się pod dnem Morza Norweskiego?
O: Pod dnem Morza Norweskiego znajdują się bogate złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, które są obecnie eksploatowane w celach komercyjnych.
P: Jaki klimat panuje na Morzu Norweskim?
O: Morze Norweskie jest wolne od lodu przez cały rok, dzięki ciepłemu Prądowi Północnoatlantyckiemu, który zapewnia stabilne i wysokie temperatury wody.
P: Jak wygląda życie morskie na Morzu Norweskim?
O: Strefy przybrzeżne Morza Norweskiego są bogate w ryby, które przybywają z północnego Atlantyku na tarło.
