Szelf kontynentalny
Szelf kontynentalny to część kontynentu, która znajduje się pod wodą. Szelf był częścią lądu podczas zlodowaceń w okresach glacjalnych, ale pod wodą w okresach interglacjalnych. Obecnie znajdujemy się w okresie interglacjalnym.
Każdy kontynent znajduje się na morzu, jak wyspa. Większość wyspy znajduje się nad linią wody i widzimy ją jako kontynent. Część jednak znajduje się poniżej linii wody. Poza szelfem kontynentalnym, dno sięga znacznie głębiej.
Szelf kontynentalny jest płytkim oceanem. Jego głębokość jest różna, do 140 metrów. Różni się znacznie pod względem szerokości. Na wiodącej krawędzi przesuwającej się płyty kontynentalnej będzie niewiele szelfu lub nie będzie go wcale. Przykładem jest zachodnia krawędź obu Ameryk. Szelf na pasywnej krawędzi płyty będzie szeroki i płytki. Najszerszym szelfem jest szelf syberyjski na Oceanie Arktycznym: jego szerokość wynosi 1500 km (930 mil).
Osad Skała Płaszcz
Zachodnia część Morza Wewnętrznego w połowie kredy, około 100 milionów lat temu
Morza śródlądowe
W niektórych okresach wewnątrz kontynentów istniały płytkie morza. Są one nazywane morzami epikontynentalnymi. Znaczna część obecnej Ameryki Północnej w okresie jurajskim była pokryta morzem epikontynentalnym zwanym Morzem Sundance. W kredzie jeszcze większy obszar był pokryty przez Morze Interioru Zachodniego.
Ekologia
Morza kontynentalne mają najbogatsze życie wśród oceanów, więcej gatunków i większą liczbę niż gdziekolwiek indziej. Dzieje się tak, ponieważ mają zarówno światło słoneczne, jak i składniki odżywcze do fotosyntezy. Powoduje to rozkwit mikroskopijnych alg i sinic, a następnie zwierzęta zjadają fitoplankton. Większość składników odżywczych w oceanach jest spłukiwana z kontynentów przez rzeki. W szczególności, kontynenty są prawie jedynym źródłem niektórych kluczowych pierwiastków, takich jak żelazo. Brak składników odżywczych z dala od kontynentów wyjaśnia, dlaczego tak duża część Oceanu Spokojnego jest niemal jałowa od życia, a szelfy są tak bogate w życie.
Zakwit fitoplanktonu u wybrzeży Kornwalii, Anglia. Jasnoniebieski kolor jest spowodowany przez miliardy białych szkieletów kokkolitoforów Emiliana huxleyi.
Topografia
Szelf zazwyczaj kończy się w punkcie o malejącym nachyleniu (zwanym przerwą szelfową). Dno morskie poniżej tego załamania to stok kontynentalny. Charakter szelfu zmienia się dramatycznie w miejscu załamania szelfu, gdzie zaczyna się stok kontynentalny. Z kilkoma wyjątkami, przerwa szelfowa znajduje się na wyjątkowo jednolitej głębokości około 140 m (460 stóp); jest to prawdopodobnie cecha charakterystyczna minionych epok lodowcowych, kiedy poziom morza był niższy niż obecnie. s43
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest szelf kontynentalny?
O: Szelf kontynentalny to zanurzona część kontynentu.
P: Czy szelf kontynentalny zawsze znajdował się pod wodą?
O: Nie, szelf kontynentalny był częścią lądu podczas zlodowaceń w okresach glacjalnych, ale pod wodą w okresach interglacjalnych.
P: Jaka jest głębokość szelfu kontynentalnego?
O: Głębokość szelfu kontynentalnego jest bardzo zróżnicowana, do 140 metrów.
P: Co znajduje się poza szelfem kontynentalnym?
O: Poza szelfem kontynentalnym dno sięga na znacznie większą głębokość.
P: Jak zmienia się szerokość szelfu kontynentalnego?
O: Szerokość szelfu kontynentalnego jest bardzo różna w zależności od krawędzi przesuwającej się płyty kontynentalnej. Na krawędzi czołowej przesuwającej się płyty kontynentalnej szelf jest niewielki lub nie ma go wcale, natomiast najszerszym szelfem jest szelf syberyjski na Oceanie Arktycznym, który ma 1500 km (930 mil) szerokości.
P: W jakim okresie żyjemy obecnie?
O: Obecnie żyjemy w okresie interglacjalnym.
P: Czy każdy kontynent jest otoczony wodą?
O: Każdy kontynent jest otoczony wodą, ale można go postrzegać jako wyspę, której większa część znajduje się nad linią wody, a my widzimy ją jako kontynent.
