Michaił Bułhakow

Życie

Michaił Bułhakow urodził się 15 maja 1891 roku w Kijowie. Dwóch jego dziadków było księżmi, a ojciec był docentem. W szkole Bułhakow interesował się pisarstwem rosyjskim, europejskim, teatrem i operą.

W 1913 roku Bułhakow ożenił się z Tatianą Lappa. Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się jako lekarz do Czerwonego Krzyża. Bułhakow został wysłany w rejon, gdzie trwały ciężkie walki i co najmniej dwukrotnie został ciężko ranny. W 1916 roku ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Kijowskim. Następnie wraz z braćmi wstąpił do Białej Armii. Walczyli oni przeciwko komunistom, którzy przejmowali kontrolę nad Rosją. Bułhakow walczył również w Ukraińskiej Armii Ludowej.

Po rosyjskiej wojnie domowej Michaił i jego bracia wyjechali na Kaukaz w zachodniej Rosji. Michaił pracował jako dziennikarz. Wielu członków rodziny Bułhakowa wyjechało z Rosji do Europy Zachodniej. Bułhakow nie został jednak wpuszczony do innych krajów, ponieważ chorował na tyfus.

Rany odniesione przez Bułhakowa w czasie I wojny światowej nadal sprawiały mu wiele bólu. Aby złagodzić ból, zaczął wstrzykiwać sobie morfinę. W końcu uzależnił się. O tym okresie napisał książkę "Morfina", która ostatecznie ukazała się w 1926 roku.

Bułhakow porzucił medycynę, gdyż był już pewien, że chce zostać pisarzem. W 1921 roku przeprowadził się z żoną Tatianą do Moskwy. W 1924 roku ożenił się z Lubow Belozerską. Na początku lat dwudziestych opublikował kilka utworów. Jednak już w 1927 roku był krytykowany przez ludzi, którzy twierdzili, że pisze przeciwko władzy radzieckiej. W 1929 roku kariera pisarska Bułhakowa legła w gruzach. Cenzura rządowa wstrzymała wydawanie jego dzieł i sztuk w ZSRR.

W 1931 roku Bułhakow ożenił się ponownie, z Jeleną Szydłowską. Jelena była inspiracją dla jednej z głównych postaci w najbardziej znanej powieści Bułhakowa, Mistrz i Małgorzata. W ciągu ostatnich dziesięciu lat życia Bułhakow nadal pisał powieści, sztuki teatralne i tłumaczył utwory na inne języki. Wiele z nich nie mogło być opublikowanych w ZSRR w latach 30. Te, które zostały opublikowane, były często ostro krytykowane.

Bułhakowowi nie podobał się sposób, w jaki system sowiecki uniemożliwiał publikację jego dzieł. Napisał list do rządu radzieckiego z prośbą o pozwolenie na opuszczenie kraju. Rozmawiał nawet bezpośrednio ze Stalinem przez telefon, prosząc o pozwolenie na opuszczenie ZSRR. Odpowiedź Stalina sugerowała, że jeśli Bułhakow spróbuje wyjechać, zostanie zabity. Stalin jednak pozwolił Bułhakowowi pracować w małym teatrze w Moskwie. W końcu Bułhakow pracował w Moskiewskim Teatrze Artystycznym, ale system radziecki nadal nie pozwalał mu pisać tak, jak naprawdę chciał. To, a także fakt, że nie wolno mu było wyjeżdżać za granicę, aby zobaczyć się z rodziną, sprawiły, że Bułhakow był bardzo nieszczęśliwy.

Bułhakow zmarł z powodu problemów z nerkami 10 marca 1940 roku. Został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Mistrz i Margarita

Powieść jest satyrą na społeczeństwo radzieckie. Jest ona ujęta w fabułę, w której dwie pozornie niezwiązane ze sobą historie przeplatają się rozdział po rozdziale. Pierwszym wątkiem fabularnym jest diabeł we współczesnej Moskwie, drugim - historia Poncjusza Piłata. Łącznikiem pomiędzy tymi dwoma wątkami jest sam Szatan oraz Mistrz i jego oddana kochanka Margarita. Mistrz jest rozgoryczonym pisarzem, którego powieść historyczna o Poncjuszu Piłacie została odrzucona przez radziecką komisję literacką MASSOLIT.

"Przy pierwszej lekturze powieści. czytelnicy byli zdumieni jej śmiałą satyrą i zabawną komedią".

Za pomocą fabuły Bułhakow porusza niektóre z najgłębszych kwestii życiowych: wzajemne oddziaływanie dobra i zła, niewinności i winy, odwagi i tchórzostwa.

Bułhakow zaczął pisać powieść w 1928 roku. Pierwszy rękopis powieści spalił w 1930 roku, nie widząc przyszłości pisarskiej w Związku Radzieckim. Pracę wznowił w 1931 roku. Drugi projekt został ukończony w 1936 roku, kiedy to wszystkie główne linie fabularne ostatecznej wersji były już gotowe. Trzeci szkic został ukończony w 1937 roku. Bułhakow kontynuował poprawianie dzieła, w czym pomagała mu żona, ale był zmuszony przerwać pracę nad czwartą wersją na cztery tygodnie przed swoją śmiercią w 1940 roku.

Wersja ocenzurowana (12% tekstu usunięte i jeszcze więcej zmienione) książki została po raz pierwszy opublikowana w czasopiśmie "Moskwa" (nr 11, 1966 i nr 1, 1967). Tekst wszystkich pominiętych i zmienionych części, ze wskazaniem miejsc modyfikacji, został opublikowany na zasadzie samizdatu. W 1967 roku wydawnictwo Posew (Frankfurt) wydrukowało wersję sporządzoną przy pomocy tych wkładek.

W Związku Radzieckim pierwsza pełna wersja, opracowana przez Annę Saakyants, ukazała się w 1973 roku, na podstawie wersji z początku 1940 roku, poddanej korekcie przez wydawcę. W 1989 roku ostatnią wersję przygotowała literaturoznawczyni Lidia Janowska na podstawie wszystkich dostępnych rękopisów.

Powieść ma charakter autobiograficzny. Bułhakow jest Mistrzem, a jego próby i trudności są bardzo podobne do tych, z którymi boryka się Mistrz. Margarita jest Jeleną Szydłowską, jego wieloletnią dziewczyną, która została jego trzecią żoną. Spalenie rękopisu Mistrza jest dokładnie tym samym, co uczynił Bułhakow, i to z tych samych powodów - rozpaczy i frustracji. Oczywiście państwowa komisja literacka nie dopuściła do jego publikacji, tak jak w powieści MASSOLIT. A Bułhakow był zafascynowany konfrontacją Chrystusa i Poncjusza Piłata.

Bułhakow nie doczekał się publikacji rękopisu, ani powojennej sławy. Zmarł 10 marca 1940 roku na nefrosklerozę (dziedziczną chorobę nerek). Na tę samą chorobę zmarł jego ojciec, a Bułhakow od dawna spodziewał się jego losu.

W innych mediach

Na podstawie tej powieści powstały filmy, inscenizacje, opera, balet i wersje telewizyjne.