Sobór nicejski I

Agenda

Porządek obrad synodu obejmował:

1. Kwestia ariańska;
2. Obchody święta Paschy;
3. Schizma melecjańska;
4. Ojciec i Syn jeden w celu lub w osobie;
5. Chrzest heretyków;
6. Status lapsed w prześladowaniach pod Licinius.

Główne punkty

Celem soboru było rozstrzygnięcie sporów w Kościele Aleksandryjskim dotyczących natury Jezusa w relacji do Ojca; w szczególności, czy Jezus był z tej samej substancji co Bóg Ojciec, czy też jedynie z podobnej substancji. Aleksander Aleksandryjski i Atanazy zajęli pierwsze stanowisko; popularny prezbiter Ariusz, od którego pochodzi termin kontrowersja ariańska, zajął drugie. Sobór zadecydował przeciwko arianom (z szacowanej liczby 250-318 uczestników, wszyscy z wyjątkiem 2 głosowali przeciwko Ariuszowi). Jednak wielu biskupów wschodnich, którzy byli pro-ariańscy, nie mogło dotrzeć na sobór aż do czasu, gdy głosowanie zostało już przeprowadzone.

Innym rezultatem soboru było porozumienie w sprawie daty chrześcijańskiej Paschy (po grecku Pascha; po angielsku Easter), najważniejszego święta w kalendarzu kościelnym. Sobór opowiedział się za świętowaniem zmartwychwstania w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni księżyca następującej po równonocy wiosennej, niezależnie od biblijnego kalendarza hebrajskiego, i upoważnił biskupa Aleksandrii do corocznego ogłaszania dokładnej daty swoim współbiskupom.

Sobór Nicejski był historycznie znaczący, ponieważ był pierwszym wysiłkiem mającym na celu osiągnięcie konsensusu w Kościele poprzez zgromadzenie reprezentujące całe Chrześcijaństwo. "Była to pierwsza okazja do rozwinięcia technicznej chrystologii". Co więcej, "Konstantyn, zwołując sobór i przewodnicząc mu, zasygnalizował pewną miarę cesarskiej kontroli nad kościołem". Wraz z powstaniem Credo Nicejskiego ustanowiony został precedens dla kolejnych soborów powszechnych, które miały stworzyć deklarację wiary i kanony, które miały stać się wytycznymi doktrynalnej ortodoksji i źródłem jedności dla całego Chrześcijaństwa - doniosłe wydarzenie w historii Kościoła i późniejszej historii Europy.

Charakter i przeznaczenie

Pierwszy Sobór Nicejski został zwołany przez Konstantyna I na podstawie zaleceń synodu pod przewodnictwem Hozjusza z Kordoby w 325 r. w okresie wschodnim. Dla większości biskupów nauki Ariusza były heretyckie i stanowiły zagrożenie dla zbawienia dusz. Latem 325 r. biskupi wszystkich prowincji przybyli do Nicei (dziś znanej jako İznik, na terenie dzisiejszej Turcji), miejsca łatwo dostępnego dla większości z nich, zwłaszcza z Azji Mniejszej, Syrii, Palestyny, Egiptu, Grecji i Tracji.

Wzięło w nim udział około 300 biskupów ze wszystkich regionów Imperium z wyjątkiem Brytanii. Był to pierwszy sobór powszechny w historii Kościoła od czasu Apostolskiego Soboru Jerozolimskiego. Na Soborze Nicejskim "Kościół uczynił pierwszy wielki krok w kierunku bardziej precyzyjnego zdefiniowania doktryny w odpowiedzi na wyzwanie rzucone przez heretycką teologię". Uchwały soborowe, jako ekumeniczne, były przeznaczone dla całego Kościoła.

Uczestnicy

Konstantyn zaprosił wszystkich 1800 biskupów kościoła chrześcijańskiego (około 1000 na wschodzie i 800 na zachodzie), ale tylko 250 do 320 biskupów faktycznie wzięło udział w soborze. Euzebiusz z Cezarei naliczył 250, Atanazy z Aleksandrii 318, a Eustacjusz z Antiochii 270 (wszyscy trzej byli obecni na soborze). Później Sokrates Scholastyk zanotował ponad 300, a Ewagriusz, Hilariusz, Jerome i Rufinus - 318.

Biskupi otrzymali darmową podróż na sobór, jak również zakwaterowanie. Biskupi nie podróżowali sami; każdy z nich miał prawo zabrać ze sobą dwóch kapłanów i trzech diakonów, tak więc całkowita liczba uczestników mogła wynosić ponad 1500 osób. Euzebiusz mówi o niemal nieprzeliczonej rzeszy towarzyszących im kapłanów, diakonów i akolitów.

Szczególne znaczenie nadano temu soborowi również dlatego, że prześladowania chrześcijan zakończyły się właśnie wraz z Edyktem Mediolańskim z lutego 313 r., wydanym przez cesarzy Konstantyna i Licyniusza.

Biskupi wschodni stanowili zdecydowaną większość. Spośród nich pierwsze miejsce zajmowali trzej patriarchowie: Aleksander z Aleksandrii, Eustacjusz z Antiochii i Makary z Jerozolimy. Prowincje łacińskojęzyczne wysłały co najmniej pięciu przedstawicieli: Marek z Kalabrii z Italii, Cecylian z Kartaginy z Afryki, Hozjusz z Kordoby z Hispanii, Nikasjusz z Dijon z Galii i Domnus ze Stridonu z prowincji naddunajskiej. Papież Sylwester I nie był obecny, ponieważ był chory, ale reprezentowało go dwóch kapłanów.

Atanazy z Aleksandrii, młody diakon i towarzysz biskupa Aleksandra Aleksandryjskiego, był wśród asystentów. Atanazy ostatecznie spędził większość życia na walce z arianizmem. Aleksander z Konstantynopola, wówczas prezbiter, był również obecny jako przedstawiciel swojego sędziwego biskupa.