Carlo Gesualdo

Życie

Gesualdo pochodził z rodziny arystokratycznej. Urodził się prawdopodobnie w Venosa, ale o jego wczesnym życiu nie wiemy prawie nic. Wiemy, że już w dzieciństwie bardzo interesował się muzyką i mało interesował się czymkolwiek innym. Grał na lutni, klawesynie i gitarze.

Morderstwa

W 1586 r. Gesualdo poślubił swoją pierwszą kuzynkę Donnę Marię d'Avalos, córkę markiza Pescary. Dwa lata później zaczęła romansować z Fabrizio Carafa, księciem Andrii. Przez dwa lata jej mąż nie wiedział nic o jej romansie. Pewnego dnia wrócił niespodziewanie do swojego pałacu (być może podejrzewał, że coś się dzieje) i zastał ich kochających się. Zamordował ich oboje w łożu. Następnie zostawił ich ciała przed pałacem, aby wszyscy mogli je zobaczyć. W tamtych czasach we Włoszech szlachcic nie mógł być aresztowany i ukarany. Jednak ktoś mógł chcieć go zabić z zemsty, więc uciekł do miasta Gesualdo, gdzie miał zamek.

O morderstwach słyszało wielu ludzi. Znani poeci, tacy jak Tasso, pisali o tym wiersze. Nic jednak nie zrobiono, aby aresztować Gesualda. Niektórzy ludzie w tamtych czasach mówili, że zamordował on również jedno z dzieci Marii, ponieważ myślał, że nie jest jego ojcem. Inni ludzie mówili nawet, że zamordował swojego teścia, gdy ten przyszedł chcąc go zabić z zemsty, ale nie wiemy czy to była prawda.

Lata Ferrary

W 1594 roku Gesualdo wyjechał do Ferrary, miasta słynącego z muzyki komponowanej przez nowoczesnych kompozytorów eksperymentujących z nowymi pomysłami. Spędził tam dwa lata i skomponował swoją pierwszą księgę madrygałów. Tam ożenił się z inną kobietą, która była siostrzenicą księcia Alfonsa II d'Este. W 1597 roku para przeniosła się z powrotem do Gesualdo.

Powrót do Gesualda i ostatnie lata

Po powrocie z Ferrary do swojego zamku w Gesualdo w 1597 r. próbował uczynić miasto słynnym z muzyki. Zaprosił najsłynniejszych włoskich muzyków, aby przyjechali i pracowali dla niego. Ponieważ był bardzo bogaty, mógł sobie na to pozwolić. Jednak muzykowanie odbywało się tylko w jego zamku (druk u Giovanniego Giacomo Carlino). Ostatnie lata swojego życia Gesualdo spędził nie robiąc nic poza muzyką. Prawie nigdy nie opuszczał swojego zamku.

Nowe małżeństwo Gesualda nie było szczęśliwe. Jego żona twierdziła, że jest okrutny i próbowała się z nim rozwieść. Spędzała dużo czasu z dala od zamku i pisała do niego gniewne listy.

Pod koniec życia cierpiał na depresję i obłęd. Nie wiemy, czy było to spowodowane tym, że czuł się źle z powodu bycia mordercą, ale zapewne miał poczucie winy. Często zmuszał służbę do bicia go. Pisał też bardzo dziwne listy do kardynała, prosząc go o przysłanie mu części szkieletu zmarłego wuja, ponieważ sądził, że te szczątki uczynią go lepszym.

Gesualdo zmarł samotnie w swoim zamku. Kaplica, w której został pochowany, została zniszczona przez trzęsienie ziemi w 1688 roku. W odbudowanym kościele zachowała się tablica grobowa.

Jego muzyka

Uważamy za prawdopodobne, że Gesualdo przez całe życie czuł się strasznie winny popełnionych przez siebie morderstw i te poczucie winy słychać w jego muzyce. Słowa jego madrygałów są często bardzo emocjonalne: dotyczą "miłości", "bólu", "śmierci", "ekstazy", "agonii". Oczywiście, inni kompozytorzy madrygałów używali takich słów, ale muzyka Gesualda jest naprawdę ekstremalna. Często jest szalenie chromatyczna. Inni kompozytorzy nie kopiowali jego stylu.

Pisał zarówno pieśni sakralne (religijne), jak i świeckie (niereligijne), a także muzykę na instrumenty. Jego najbardziej znane kompozycje to sześć wydanych ksiąg madrygałów (w latach 1594-1611), a także Responsoria Tenebrae, które są bardzo podobne do madrygałów, z tą różnicą, że wykorzystują teksty z opowieści pasyjnej o śmierci Chrystusa na krzyżu.