Amicus curiae

Historia

Praktyka amicus curiae pojawiła się w prawie rzymskim. Odegrała ważną rolę zarówno w angielskim common law, jak i w amerykańskim systemie prawnym. Później została wprowadzona do prawa międzynarodowego, w szczególności w zakresie praw człowieka. Dziś jest stosowana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. Stosuje go również Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka, Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Specjalny Trybunał dla Libanu.

Prezentacja

Sytuacja, na którą najczęściej zwraca się uwagę w prasie, to sytuacja, w której grupa adwokacka składa brief w sprawie przed sądem apelacyjnym, w której nie jest stroną procesową. Sprawy apelacyjne są zwykle ograniczone do faktycznego zapisu i argumentów pochodzących z niższej sprawy sądowej, która jest przedmiotem apelacji. Zazwyczaj adwokaci skupiają się na faktach i argumentach najbardziej korzystnych dla ich klientów. W przypadku, gdy sprawa może mieć szersze implikacje, amicus curiae briefs są sposobem na wprowadzenie tych obaw, tak aby ewentualne szerokie skutki prawne decyzji sądu nie zależały wyłącznie od stron bezpośrednio zaangażowanych w sprawę.

W głośnych sprawach amici curiae są zazwyczaj organizacjami dysponującymi znacznymi budżetami prawnymi. W Stanach Zjednoczonych, na przykład, organizacje prawnicze typu non-profit, takie jak American Civil Liberties Union, Landmark Legal Foundation, Pacific Legal Foundation i inne, często przedkładają takie briefy, aby opowiedzieć się za lub przeciw konkretnej zmianie prawnej lub interpretacji. Jeśli decyzja może mieć wpływ na całą branżę, firmy inne niż strony procesowe mogą chcieć, by ich obawy zostały wysłuchane. W Stanach Zjednoczonych sądy federalne często rozpatrują sprawy dotyczące zgodności ustaw stanowych z konstytucją. Z tego względu stany mogą składać wnioski jako amici curiae, gdy ich prawo może zostać naruszone, tak jak w przypadku sprawy McDonald v. Chicago w Sądzie Najwyższym, w której trzydzieści dwa stany pod egidą Teksasu (i niezależnie Kalifornia) złożyły takie wnioski.

Amici curiae, którzy nie składają briefów, często prezentują naukowy punkt widzenia na sprawę. Artykuły prasowe, blogi i inne prace opiniotwórcze mogą wpływać na decyzje Sądu Najwyższego jako de facto amici curiae. Nie są oni jednak technicznie uznawani za amicus curiae, ponieważ nie składają materiałów do Sądu, nie muszą prosić o zgodę i nie mają gwarancji, że zostaną przeczytani.

Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych orzeka

Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych posiada specjalne zasady dotyczące amicus curiae briefs, które mają być składane w sprawach toczących się przed nim. Reguła 37 Sądu Najwyższego stanowi częściowo, że taki brief powinien obejmować "istotne kwestie", które nie zostały poruszone przez strony, a które "mogą być znacząco pomocne". Okładka amicus brief musi wskazywać, którą stronę popiera, lub czy brief opowiada się tylko za potwierdzeniem czy za odwróceniem wyroku. Trybunał wymaga również, aby, między innymi, wszyscy amici pozarządowi wskazali osoby, które wniosły wkład pieniężny w przygotowanie lub złożenie briefu. Odprawy muszą być sporządzone w formie broszury i doręczone do Trybunału w 40 egzemplarzach.

W Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych, o ile amicus brief nie jest składany przez rząd federalny (lub jednego z jego funkcjonariuszy lub agentów) lub stan USA, zazwyczaj wymagana jest zgoda sądu (w drodze wniosku o wyłączenie) lub obopólna zgoda stron. Zezwolenie amicus curiae na przedstawienie ustnej argumentacji jest uważane za "nadzwyczajne".

W Światowej Organizacji Handlu

Rola amicus curiae briefs w systemie rozstrzygania sporów Światowej Organizacji Handlu (WTO) jest kontrowersyjna. Kontrowersje te wynikają z rządowego charakteru sporów WTO. Ponieważ tylko członkowie WTO mają dostęp do systemu, wszelkie podmioty niebędące członkami, takie jak organizacje pozarządowe (NGO), są wykluczone i nie mają prawa do bycia wysłuchanym. Dlatego też jedynym sposobem, w jaki mogą one wnieść wkład w decyzję WTO, są raporty amicus curiae.