Deklaracja z Arbroath

Tło

Kiedy król Szkocji Aleksander III zmarł w 1086 r., jego spadkobierczynią została jego wnuczka Małgorzata, panna norweska. Król Anglii Edward I wynegocjował, by jego syn Edward II został jej mężem i podzielił z nią koronę Szkocji w 1289 r. Małgorzata zmarła jednak w drodze z Norwegii do Szkocji w 1290 roku. Rozpoczęło to okres w Szkocji zwany Pierwszym Bezkrólewiem (1290-1292). Szkocja była pozbawiona monarchy. Edward I wkroczył, by wybrać króla spośród kandydatów, którzy mieli jakiekolwiek pretensje do bycia królem. Wybrał Jana Szkockiego. Ale Edward źle traktował szkockiego króla. Kiedy król Jan próbował się uwolnić, Edward wsadził go do więzienia, a następnie pozwolił mu zamieszkać we Francji. W 1296 r. Edward najechał Szkocję z armią, by zagarnąć wszystko dla siebie. Szkocja pozostała bez króla aż do 1306 roku, kiedy to Robert Bruce ogłosił się królem Szkocji, przeciwstawiając się Edwardowi I. Tuż przed tym Robert Bruce wdał się w spór z Johnem Comynem. Obaj spotkali się przed ołtarzem w kościele Greyfriars w Dumfries w 1306 roku i wybuchła walka. John Comyn został zabity, a Robert Bruce został koronowany na króla trzy tygodnie później w Scone. Oskarżony o zamordowanie Comyna Bruce został ekskomunikowany przez papieża. Podczas kolejnych wojen Szkoci wygrali ważną bitwę pod Bannockburn w 1314 roku. W 1317 r. papież wezwał do zawarcia dwuletniego rozejmu, który Szkoci zignorowali. Za niesłuchanie go ekskomunikował całą Szkocję.

Przegląd

Deklaracja była częścią większego planu, który miał pokazać papieżowi i innym, że Szkocja jest niezależnym królestwem i ma prawo do samodzielnego rządzenia. Angielski król Edward I napisał wcześniej do papieża, potwierdzając swoje prawo do rządzenia Szkocją. Ze swojej strony papież odmówił zaakceptowania Roberta the Bruce jako króla Szkocji.

Datowana na kwiecień 1320 roku Deklaracja z Arbroath była listem do papieża Jana XXII w Awinionie od pięćdziesięciu czołowych mężczyzn Szkocji. Było tam 39 nazwisk, (ośmiu szkockich hrabiów i trzydziestu jeden baronów), którzy podpisali dokument swoimi pieczęciami. Na paskach na dole listu znajdują się pieczęcie i nazwiska jedenastu kolejnych, którzy złożyli podpisy. Za autora uważa się Bernarda Lintona, kanclerza Szkocji i opata Arbroath. Został on napisany w klasztorze Arbroath w Szkocji.

List zaczynał się od przypomnienia papieżowi o nawróceniu Szkocji na chrześcijaństwo przez świętego Andrzeja. Pod ochroną kościoła Szkocja żyła w pokoju do czasu, gdy król Anglii Edward I udawał, że jest ich przyjacielem. Następnie najechał ich kraj, gdy nie mieli króla. Następnie list opowiadał o trudnościach, z jakimi borykali się pod angielskim panowaniem. Pokazując swoją determinację, list stwierdzał:

...bo tak długo, jak będzie nas żyło stu, nigdy nie zgodzimy się na poddanie się dominacji Anglików. Nie chodzi bowiem o chwałę, nie chodzi o bogactwo, ani nie chodzi o honor, ale o samą wolność, o którą walczymy i o którą nikt uczciwy nie przegra inaczej, jak tylko swoim życiem.

Najczęściej cytowany fragment Deklaracji, przetłumaczony z łacińskiego oryginału...

Efekt natychmiastowy

Papież był pod wrażeniem tej deklaracji i obietnicy szkockich baronów, że poprą krucjatę papieża. Zachęcił Edwarda II do zawarcia pokoju ze Szkotami. Papież wysłał dwóch delegatów. Król Francji również chciał pokoju między Anglią a Szkocją i wysłał dwóch delegatów. Rozmowy pokojowe trwały do 1321 r., ale Anglicy nie uznali szkockiej niepodległości.

Anglicy przekonali papieża, że to wina Szkotów, iż nie było postępu. Papież wydał sześć orzeczeń przeciwko Szkotom, stwierdzających, że wszyscy najeźdźcy Anglii zostaną ekskomunikowani i ponownie wydał ekskomunikę przeciwko Robertowi the Bruce.

Ostatecznie w październiku 1328 r. doszło do zawarcia traktatu pokojowego między Szkocją a Anglią. Edward III zrzekł się wszelkich pretensji do Szkocji. Interdykt nałożony na Szkocję i ekskomunika na jej króla zostały ostatecznie zdjęte. W drugiej części traktatu uzgodniono, że syn Roberta the Bruce, Dawid II Szkocki i siostra Edwarda III Angielskiego pobiorą się. Ślub odbył się 12 lipca 1338 r., kiedy to czteroletni Dawid II poślubił sześcioletnią Joannę z Tower w kościele w Berwick w Szkocji.

W 1998 roku Kongres Stanów Zjednoczonych podjął uchwałę, że Deklaracja Niepodległości USA była wzorowana na Deklaracji z Arbroath. Dalej postanowiono, że 6 kwietnia był od tego dnia oficjalnie Narodowy Dzień Tartan na pamiątkę tego słynnego dokumentu.

...jak pokazano na ścianach Narodowego Muzeum Szkocji

Powiązane strony

• Deklaracja Niepodległości
• Lista sygnatariuszy Deklaracji z Arbroath