Aspiracja
Aspiracja to cecha języków, w których powiedzenie spółgłoski daje pęczek powietrza. Na przykład, jeśli zwisasz kartką papieru przed ustami, zobaczysz jak się porusza, jeśli powiesz, że jest to spółgłoska aspirowana lub oddychająca. Jeżeli kartka papieru nie porusza się, to jest nieprzydechowa lub nie oddycha. W języku angielskim bezgłosowe przystanki i tarcia, które zdarzają się na początku słowa, są zasysane, które są dźwiękami "p", "t", "k" i "ch" (które są napisane jako /p/, /t/, /k/, /t͡ʃ/ w IPA w tej samej kolejności). W IPA dźwięki zasysane mogą być później zapisane z symbolem ʰ, jak w /pʰ/, /tʰ/, /kʰ/, i /t͡ʃʰ/. Na przykład, pierwszy dźwięk w słowach "pick", "tick", "kick" i "chick" są zasysane. W IPA są one napisane jako /pʰɪk/, /tʰɪk/, /kʰɪk/, i /t͡ʃʰɪk/ w tej samej kolejności. Jednak bezgłosowe przystanki i tarcia, które pojawiają się po pierwszym dźwięku, są nieprzydechowe. Na przykład, podczas gdy /p/ w "dole" jest zasysany, /p/ w "spluwie" i /p/ w "czubku" nie są, więc nie byłyby oznaczane później symbolem ʰ. Poniżej znajduje się więcej przykładów aspiracji.
Anglik nie ma aspirowanych dźwięków głosowych, ale Hindi ma. Zwykle są one pisane z literą "h" po literze spółgłoski. Przykładem tego jest nazwa Bhattacharya, w której "bh" jest dźwiękiem przydechowym "b", więc byłoby to napisane jako /bʱ/ w IPA.
W mandaryńskim języku chińskim nie ma przystanków głosowych, targowisk ani afrykantek, więc jedynym sposobem, aby je rozróżnić jest aspiracja. W języku Pinyin dźwięki aspiracyjne są napisane po angielsku jak bezgłosowe, więc dźwięki /pʰ/, /tʰ/ i /kʰ/ są napisane jako "p", "t" i "k" w tej samej kolejności, ale nieprzygotowane dźwięki są napisane po angielsku jak głosowe, więc dźwięki /p/, /t/ i /k/ są napisane odpowiednio jako "b", "d" i "g". Na przykład słowo "Gaokao" byłoby napisane w IPA jako /kau̯.kʰau̯/. W Wade-Giles pisownia, przystanki aspiracyjne, tarcia lub afrykanci są pisane z apostrofem po liście, zamiast używać innej litery jak w Pinyin, więc "Gaokao" byłby napisany jako "Kaok'ao" w Wade-Giles.
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest aspiracja?
A: Aspiracja to cecha języków, w których wypowiadanie spółgłoski powoduje wypuszczenie powietrza.
P: Jak można rozpoznać, czy dźwięk jest przydechowy czy nieprzydechowy?
O: To, czy dźwięk jest przydechowy czy nieprzydechowy, można stwierdzić, trzymając kartkę papieru przed ustami i obserwując, czy porusza się ona podczas wymawiania spółgłoski. Jeżeli papier się porusza, to jest to spółgłoska wdechowa. Jeżeli papier się nie porusza, jest to spółgłoska nieaspirowana, czyli nieoddychająca.
P: Jakie są przykłady dźwięków przydechowych w języku angielskim?
O: W języku angielskim bezgłosowe zwarte i szczelne dźwięki, które występują na początku słowa, są przydechowe, czyli głoski 'p', 't', 'k' i 'ch' (które w IPA zapisuje się jako /p/, /t/, /k/, /t͡ʃ/ w tej samej kolejności).
P: Jak w IPA zapisuje się głoski przydechowe?
O: Głoskę przydechową można zapisać w IPA za pomocą symbolu ʰ; na przykład, /pʰ/, /tʰ/, /kʰ/, oraz /t͡ʃʰ/.
P: Czy w języku angielskim istnieją dźwięki dźwięczne, które są przydechowe?
O: Nie, w języku angielskim nie ma dźwięków dźwięcznych, które są przydechowe.
P: Czy w języku hindi są jakieś przydechowe głoski?
O: Tak, w hindi są pewne głoski, które zwykle zapisuje się z literą "h" po spółgłosce. Na przykład "Bhattacharya" w IPA zapisuje się jako "/bʱ/".
P: Jak języki chińskie przedstawiają aspiracje inaczej niż inne języki?
O: W języku chińskim mandaryńskim nie ma dźwięcznych spółgłosek, frykatywnych ani zwartych, więc zamiast tego rozróżnia się je za pomocą aspiracji. W Pinyin zapisuje się je tak, jak bezdźwięczne dźwięki w języku angielskim, a bezdźwięczne jak dźwięczne; na przykład "Gaokao" zapisano by jako "/kau̯.kʰau̯/" w IPA, a "Kaok'ao" w pisowni Wade-Giles.
