Langskip

Pochodzenie

Najwcześniejszy odkryty statek zbudowany z desek pochodzi z ok. 350 r. p.n.e. Statek ten został wydobyty z bagna Hjortspring w południowej Danii. Nazywany łodzią z Hjortspring, wykonany był z desek drewnianych zszytych razem sznurkiem. Przestrzenie między deskami wypełnione były żywicą. Statek miał około 18 metrów (59 stóp) długości i był bardzo lekką i elastyczną konstrukcją. Miał podwójny dziób i rufę, które wyglądały jak dziób ptaka. Statek miał miejsca dla 20 mężczyzn do wiosłowania i miał wiosła sterowe na obu końcach. Replika tej konstrukcji została zbudowana i przetestowana. Była ona bardzo zdatna do żeglugi, szybka i zwrotna. Na spokojnych wodach osiągał prędkość średnio 6 węzłów (około 7 mil na godzinę).

Kolejną konstrukcją była konstrukcja klinkierowa (zwana również lapstrake). W tej konstrukcji zachodzące na siebie deski są łączone gwoździami. Nazwany statkiem Nydam, ponieważ został znaleziony na bagnach Nydam w 1863 roku w południowej Jutlandii. Mierzył on 77 stóp (23,5 metra) długości, nieco ponad 11 stóp (3,5 metra) szerokości i miał około 4 stóp (1,2 metra) głębokości. Statek ten został zatopiony (i wypełniony bronią) pomiędzy 350-400 AD. W przeciwieństwie do łodzi Hjortspring, deski są trzymane razem z gwoździami (końcówki są wygięte). Nie miał masztu, jak późniejsze projekty, miał miejsca dla 30 mężczyzn do wiosłowania. Nie posiadała również stępki. Ten rodzaj płytkiego, otwartego statku mógł pływać po otwartym morzu, ale mógł też zostać zatopiony (wypełniony wodą) i zatonąć. Była to klasyczna konstrukcja północna, która w różnych formach mogła sięgać aż do Konstantynopola czy Nowej Fundlandii.

Model łodzi Hjortspring z Muzeum Niemieckiego w Monachium.


Klinkierowe w porównaniu do karwelowych.

Typy klasyczne

Zaprojektowany przez wikingów longship mógł przepłynąć ocean lub wiosłować w płytkiej rzece. Z czasem projekt uległ zmianie. Istniało wiele różnych typów longshipów budowanych do różnych celów. Najmniejszymi statkami były Faering (cztery wiosła) i Sexaeringer (sześć wioseł) używane wokół fiordów do przewożenia ludzi i do połowów.

Karvi

Okręty o długości od 12 do 32 wioseł nazywano Karvi. Statek z Gokstad jest słynnym okrętem typu Karvi. Statek z Gokstad został odkopany w 1880 roku. Jego maszt był odcięty, ale poza tym statek był dobrze zachowany. Miał 76 stóp (23 metry) długości i 17½ (5,3 metra) szerokości. Statek z Gokstad miał stępkę i był wykonany z dębu. Jego ster miał około 3,3 metra długości i był wystarczająco duży, by sterować statkiem w każdą pogodę. Maszt był wysoki na około 12 metrów.

Replika statku Gokstad przepłynęła przez Atlantyk w 1893 roku.

Snekkja

Wyspecjalizowany typ statku z co najmniej 20 ławkami wioślarskimi nazywano snekkja, co oznacza "cienki i wystający". Był to okręt wojenny używany zarówno przez szwedzkich wikingów, jak i Wendów. Mógł przewozić 44 ludzi i 2 konie. Snekkja była jednym z najbardziej rozpowszechnionych typów okrętów wojennych. Książę Ratibor z Wendów miał 660 okrętów tego typu, których użył podczas ataku na Kongälf w 1135 roku.

Skeid

Skeidy (skeið), czyli "to, co przecina wodę", były większymi okrętami wojennymi. Skeidy miały zwykle ponad 30 ławek wioślarskich. Były to największe longshipy, jakie kiedykolwiek odkryto. Miały pancerz nad portami wioseł (otworami na wiosła) chroniący wiosłujących mężczyzn. Król Anglii Aethelred nakazał, by tego typu statki były produkowane w całej Anglii. Każdy okręg liczący 310 skór miał dostarczyć jeden taki statek.

Drakkar

Największe okręty wojenne tej epoki były typu Drakaar (smok). Król Norwegii Olaf I miał słynny okręt tej konstrukcji o nazwie Long Serpent. Król Norwegii Olaf II miał okręt o nazwie Visunden (Wół). Miał on wyrzeźbioną głowę wołu na dziobie. Matylda z Flandrii miała statek zbudowany dla swojego męża Wilhelma Zdobywcy według projektu Drakkar. Nazwano go Mora i zbudowano w Barfleur w Normandii latem 1066 roku. Ten typ mógł operować na płytkich wodach i był łatwy do sztrandowania.

Statki transportowe

Wiele tego typu statków nosiło nazwę Knarrs. Od IX wieku do handlu zamorskiego zaczęto używać większych żaglowców. Wiele z nich było wyspecjalizowanymi statkami towarowymi. Charakteryzowały się one małą załogą, niewielką ilością wioseł, a ich napęd zależał od żagli. Miały dużą ładowność i mogły przewozić różne ładunki. Przykładem może być statek Klåstad. Został on zbudowany w ostatnich latach X wieku. Statek został rozbity w pobliżu Kaupang w Norwegii. Jego ładowność wynosiła około 13 ton, a długość 69 stóp (21 metrów).

Inną formą statku towarowego były transporty konne używane przez Wilhelma Zdobywcę w 1066 roku. Lista statków podaje w sumie 776 statków we flocie zdobywcy. Wiele z nich było przeznaczonych dla rycerzy i żołnierzy, ale inne służyły do przewożenia zapasów i koni, których potrzebowali. Wcześniejsi wikingowie nie używali transportów konnych i zazwyczaj korzystali z koni, które znajdowali w miejscach, które najeżdżali. Normanowie natomiast używali kawalerii i potrzebowali transportować swoje konie wojenne i stępaki. Ale Normanowie na Sycylii używali już wcześniej transportów konnych (1060-61), prawdopodobnie bazując na bizantyjskich statkach o podobnej konstrukcji. Bizantyjczycy mieli statki zwane hippagogoi przeznaczone do wyładunku koni, które mogły wyruszyć prosto do bitwy. Guy z Amiens zauważył, że w skład sił inwazyjnych Wilhelma wchodzili ludzie z Apulii, Kalabrii i Sycylii. Wilhelm miał do dyspozycji stoczniowców znających się na budowie transportów konnych. Nie wiadomo, ile ich zbudował, ale na pewno miał takie statki w swojej flocie.

Model statku Gokstad.


Replika snekkji wikingów w Morągu, Polska


Statek Drakkar w Sztokholmie.