Czwarta ściana
Czwarta ściana to wyimaginowana "ściana" na froncie sceny w tradycyjnym teatrze trójściennym. W teatrze, czwarta ściana jest tą, przez którą widzowie widzą akcję spektaklu. Idea czwartej ściany została zasłynęta przez filozofa i krytyka Denisa Diderota. W XIX wieku wykorzystano ją w większym stopniu. Czwarta ściana rozszerzyła ideę wyimaginowanej granicy między jakimkolwiek fikcyjnym dziełem a jego publicznością.
Jeśli aktor przemawia bezpośrednio do publiczności, robi coś do niej, a nawet po prostu ją zauważa, nazywa się to "przełamaniem czwartej ściany". W filmie, lub w telewizji, może to zrobić aktor mówiący bezpośrednio do kamery. Przełamuje to granicę, którą normalnie wyznaczają lub zakładają dzieła fabularne. Znana jest jako technika metafikcyjna. W literaturze i grach wideo zdarza się to, gdy postać rozpoznaje czytelnika lub gracza.
Czwarta ściana to nie to samo, co solilokwium. Solilokwium to dramatyczne urządzenie stosowane przez dramaturgów, gdzie postać na scenie daje monolog, który daje widzom wgląd w ich myśli.
Zaakceptowanie przezroczystości czwartej ściany jest częścią zawieszenia niewiary między dziełem fikcyjnym a publicznością. Pozwala im to cieszyć się fikcją tak, jakby obserwowali prawdziwe wydarzenia. Chociaż krytyk Vincent Canby opisał to w 1987 roku jako "tego niewidzialnego przestępcę, który na zawsze oddziela widownię od sceny".
W zestawie pudełkowym, takim jak ten użyty w 1904 roku w Moskiewskim Teatrze Sztuki w Sadzie Wiśniowym Antona Czechowa, trzy ściany są zapewnione przez scenografię na scenie, a niewidzialną czwartą ścianę przez łuk proscenium.
Poza teatrem
Metafory czwartej ściany użył aktor Sir Ian McKellen do opisania twórczości malarza L. S. Lowry'ego:
"...stał po drugiej stronie drogi od swoich poddanych i obserwował. Wystarczająco często zdarza się, że kilka osób w tłumie patrzy na niego z tyłu. Zapraszają nas na chwilę do swojego świata, jak to robią czasem postacie na scenie, łamiąc złudzenie czwartej ściany."
McKellen powiedział, że "punkt widzenia Lowry'ego z powietrza jest jak widok z koła sukienki", patrząc w dół jak na scenę. I, jak twierdzi McKellen, Lowry "często wyznacza granice sceny ulicznej za pomocą krawężników lub chodnika, które czują się jak krawędź sceny, gdzie światła reflektorów oświetlają akcję".
Metafory czwartej ściany użył krytyk literacki David Barnett do parodii The Harvard Lampoon's Lord of the Rings. Mówi on, że postać łamie zasady opowiadania historii, odwołując się do samego tekstu. Bohater Frodo zauważa, że "miała to być długa epopeja", która zdaniem Barnetta "łamie czwartą ścianę".
Woody Allen złamał czwartą ścianę kilka razy w swoim filmie Annie Hall. Allen wyjaśnił, "ponieważ czułem, że wiele osób na widowni ma te same uczucia i te same problemy. Chciałem porozmawiać z nimi bezpośrednio i skonfrontować się z nimi."
Czwarta przerwa w ścianie jest również używana dla efektu komediowego. Mel Brooks łamie czwartą ścianę w wielu swoich filmach, czasami dosłownie. W Blazing Saddles, kulminacyjna scena walki między mieszczanami i bandytami była tak duża, że dosłownie rozpada się na inne części studia filmowego.
W telewizji przerwanie czwartej ściany jest rzadkością. Robiono to w całej historii tego medium. George Burns robił to wiele razy w sitcomie z lat 50-tych, w którym występował z prawdziwą żoną Gracie Allen. To Garry Shandling's Show i Mrs Brown's Boys oboje mają swoją tytułową postać chodzącą między scenami w połowie sezonu. Ten ostatni pokazuje bohaterów, którzy powtarzają te same sceny, gdy nie trafiają na linię dialogu. Inną postacią telewizyjną, która regularnie łamie czwartą ścianę, jest Francis Urquhart w brytyjskim serialu House of Cards, To Play the King i The Final Cut. Urquhart kilkakrotnie rozmawia z widzami podczas każdego odcinka. Przekazuje widzom komentarze na temat swoich własnych działań w programie. Ta sama technika wykorzystywana jest również w amerykańskiej adaptacji House of Cards.
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest czwarta ściana?
O: Czwarta ściana to wyimaginowana "ściana" z przodu tradycyjnego teatru o trzech ścianach. To właśnie przez tę ścianę widzowie oglądają akcję sztuki.
P: Kto rozsławił ideę czwartej ściany?
O: Idea czwartej ściany została rozsławiona przez filozofa i krytyka Denisa Diderota.
P: Kiedy stała się popularna?
A: Czwarta ściana stała się bardziej popularna w XIX wieku.
P: Co się dzieje, gdy aktor mówi bezpośrednio do publiczności lub wchodzi z nią w interakcję?
O: Kiedy aktor mówi bezpośrednio do publiczności lub wchodzi z nią w interakcję, nazywa się to "przełamaniem czwartej ściany". W ten sposób przełamuje się granicę, którą zwykle ustanawiają lub zakładają dzieła fikcyjne.
P: W jaki sposób łamanie czwartej ściany odbywa się w literaturze i grach wideo?
O: W literaturze i grach wideo przełamanie czwartej ściany ma miejsce, gdy postać uznaje czytelnika lub gracza.
P: Czym różni się łamanie czwartej ściany od solilokwencji?
O: Łamanie czwartej ściany różni się od solilokwium tym, że solilokwium jest środkiem dramaturgicznym stosowanym przez dramaturgów, w którym jedna postać na scenie wygłasza monolog dający wgląd w jej myśli, natomiast łamanie czwartej ściany polega na mówieniu bezpośrednio do publiczności lub wchodzeniu z nią w interakcję.
P: Jaką rolę odgrywa zawieszenie niewiary w odniesieniu do akceptacji przejrzystości między dziełem fikcyjnym a jego odbiorcami? O: Akceptacja przejrzystości między dziełem fikcyjnym a jego odbiorcami pozwala im cieszyć się nim tak, jakby obserwowali prawdziwe wydarzenia, co wymaga zawieszenia niewiary, aby ten efekt został osiągnięty.
