Ealdorman
Ealdorman (od staroangielskiego ealdorman, lit. "starszy człowiek"; liczba mnoga: "ealdormen") to określenie wysokiego urzędnika królewskiego, który był odpowiedzialny za jedno lub więcej hrabstw. Tytuł ten pochodzi z VI wieku i był używany aż do czasów króla Kanuta. Stanowisko to było połączeniem funkcji administratora, sędziego i dowódcy wojskowego. Ealdormenowie byli poprzednikami późniejszych angielskich earlów.
Biuro
Ealdorman był mianowanym przez króla urzędnikiem, który zarządzał jednym lub kilkoma hrabstwami lub terytoriami. Ealdorman był również odpowiedzialny za prowadzenie lokalnego fyrd (niepełnowymiarowej armii) w bitwie. Wojska te były jednak przede wszystkim wierne swemu ealdormanowi. Bardzo często poparcie jednego lub kilku ealdormanów mogło pomóc królewskiemu kandydatowi zostać królem. W wielu przypadkach ealdormeni byli następcami podkingów, ale zachowywali te same prawa. Niektórzy z nich byli underkingami i byli członkami rodziny królewskiej. We wczesnych anglosaskich dokumentach ealdormen określani są również jako dux, princeps lub comitis.
Historia
Termin ten po raz pierwszy pojawia się w Anglo-Saxon Chronicle pod rokiem 568. Jednak jego użycie prawdopodobnie sięga czasów sprzed tego wpisu. Już w VII wieku ealdormenowie byli postrzegani jako sędziowie. Ale rozwój shire mógł nastąpić później. W miarę jak ealdormanrie zaczęły być dziedziczne (przekazywane z ojca na syna), rodziny, które je posiadały, stawały się coraz potężniejsze. Kilka z nich urosło w siłę, ustępując jedynie królowi. W dokumentach określano ich terminem patricius. W VIII wieku takie przypadki miały miejsce w Northumbrii, Mercji i Kencie. Termin patricius był mniej więcej taki sam jak urząd burmistrza pałacu w dynastii Merowingów królów frankijskich. Mogło to być niebezpieczne dla króla, gdy ktoś tak potężny sprawował władzę w jego imieniu. W VIII i IX wieku najniebezpieczniejszymi ealdormenami byli ci, którzy powoływali się na królewskie pochodzenie. Mogli oni, a w niektórych przypadkach nawet to robili, powstać przeciwko królowi i sami objąć tron. W bardzo podstawowej administracji królewskiej tamtych czasów król musiał polegać na swoich ealdormenach. Król mógł tworzyć ealdormenów z własnej rodziny. W ten sposób mógł jednak obsadzić tylko część stanowisk ealdormanów. W miarę jak rodziny ealdormanów łączyły się w więzy wzajemnego wsparcia, coraz trudniej było usunąć ealdormana.
Earl
W XI wieku termin ealdorman został zastąpiony terminem earl. W prawach króla Kanuta wymienieni są zarówno ealdormanowie, jak i earlowie. Nie było jednak między nimi rozróżnienia. Po podboju Anglii przez Normanów w 1066 roku, tytuł earl nie był już wymienny z dux lub princeps. Czasem pisano je jako comes (hrabia). Król Wilhelm zastąpił większość anglosaskich earlów swoimi własnymi nominatami. Następnie ograniczył władzę większości earlów, dając im kontrolę nad hrabstwami, zamkami i innymi terytoriami. Kilku z nich otrzymało większą władzę. Byli oni tytułowani jako earl palatine.
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest ealdorman?
O: Ealdorman to wysoki rangą urzędnik królewski odpowiedzialny za jedno lub więcej hrabstw.
P: Skąd pochodzi termin "ealdorman"?
O: Termin "ealdorman" pochodzi z języka staroangielskiego i oznacza "starszego mężczyznę".
P: Jaka była rola ealdormanów w starożytnym angielskim społeczeństwie?
O: Ealdormanowie byli administratorami, sędziami i dowódcami wojskowymi.
P: Kiedy tytuł ealdormana był w użyciu?
O: Tytuł ealdormana był w użyciu od VI wieku do czasów króla Kanuta.
P: Kim byli poprzednicy angielskich earlów?
Ealdormanowie byli poprzednikami angielskich earlów.
P: Jaka jest liczba mnoga od "ealdorman"?
O: Liczba mnoga od "ealdorman" to "ealdormen".
P: Co należało do głównych obowiązków ealdormanów?
O: Głównym obowiązkiem ealdormanów było nadzorowanie administracji i zarządzania jednym lub kilkoma hrabstwami.
