Bitwa o Akwizgran

Tło

Do września 1944 r. alianci zachodni dotarli do zachodniej granicy Niemiec. Była ona chroniona przez Linię Zygfryda. 17 września siły brytyjskie, amerykańskie i polskie rozpoczęły operację "Market Garden".

Była to próba obejścia Linii Zygfryda poprzez przekroczenie dolnego Renu w Holandii. Niepowodzenie tego planu, a także problemy z zaopatrzeniem spowodowane dużymi odległościami, zatrzymały ruch aliantów w kierunku Berlina.

Niemiecka liczba zabitych i rannych we Francji była wysoka. Feldmarszałek Walter Model powiedział, że jego 74 dywizje miały siłę zaledwie 25. Problemy zachodnich aliantów z zaopatrzeniem dały Niemcom czas na odbudowę sił. We wrześniu nowe oddziały zostały wysłane na Linię Zygfryda. Łącznie było to 230 000 żołnierzy, w tym 100 000 nowych żołnierzy.

Na początku miesiąca Niemcy mieli około 100 czołgów na zachodzie, pod koniec mieli ich już 500. W miarę przesuwania ludzi i sprzętu na Linię Zygfryda, udało im się osiągnąć głębokość 4,8 kilometra (3,0 mil).

Alianci, pod dowództwem generała Dwighta D. Eisenhowera, chcieli opanować Zagłębie Ruhry. Był to główny obszar przemysłowy Niemiec.

Trzecia Armia generała George'a S. Pattona otrzymała rozkaz zajęcia francuskiego regionu Lotaryngii. Pierwsza Armia generała Courtney'a Hodges'a otrzymała rozkaz ataku w pobliżu Akwizgranu.

Hodges początkowo miał nadzieję obejść miasto dookoła. Sądził, że jest ono bronione tylko przez niewielką grupę oddziałów, które poddadzą się, gdy zostaną odcięte.

Piękne, stare miasto Akwizgran nie było ważnym celem wojskowym, ponieważ nie produkowano w nim zbyt wiele broni. Jego populacja, licząca około 165 000 mieszkańców, nie została zbombardowana przez aliantów.

Było ważnym symbolem dla reżimu nazistowskiego i narodu niemieckiego. Było to pierwsze niemieckie miasto zagrożone przez wroga podczas II wojny światowej. Była to również historyczna stolica Karola Wielkiego, założyciela "Pierwszej Rzeszy". Miasto było bardzo ważne dla Niemców.

Obrońcy miasta po raz pierwszy walczyli na ojczystej ziemi; jeden z niemieckich oficerów powiedział: "Nagle nie byliśmy już nazistami, byliśmy niemieckimi żołnierzami".

Akwizgran był chroniony przez Linię Zygfryda, system skrzyń, fortów i bunkrów chronionych przez przeszkody przeciwczołgowe i drut kolczasty. W kilku miejscach niemiecka obrona miała głębokość ponad 16 km. Była to najsilniejsza obrona, jaką kiedykolwiek zbudowano.

Nauczeni doświadczeniami z frontu wschodniego, Niemcy umieścili swoje pozycje obronne w centrach miast. Używali wąskich ulic, aby utrudnić poruszanie się pojazdom pancernym wroga.

Mimo że oddziały broniące Akwizgranu i Zagłębia Ruhry były niskiej jakości, fortyfikacje chroniące Akwizgran i Zagłębie Ruhry stanowiły poważny problem dla sił amerykańskich. Przebicie się przez Akwizgran było ważne, ponieważ teren za Akwizgranem był płaski i łatwy do przebycia dla zmotoryzowanych wojsk alianckich.

Walki wokół Akwizgranu rozpoczęły się w drugim tygodniu września. Miasta broniła 116 Dywizja Pancerna, dowodzona przez generała Gerharda von Schwerina.

Bliskość wojsk alianckich spowodowała, że większość urzędników państwowych opuściła miasto przed wyprowadzką mieszkańców. (W związku z tym Hitler kazał wszystkich nazistowskich urzędników, którzy uciekli, wysłać na front wschodni jako szeregowców). von Schwerin chciał poddać miasto siłom alianckim. Jednak 13 września, zanim zdołał się poddać, otrzymał rozkaz przeprowadzenia kontrataku przeciwko siłom amerykańskim na południowy zachód od Akwizgranu. Zaatakował swoimi siłami panzergrenadierów.

Próba poddania miasta przez niemieckiego generała skłoniła Adolfa Hitlera, który nakazał aresztowanie generała. Zastąpił go generał Gerhard Wilck. VII Korpus Stanów Zjednoczonych, mimo walk w dniach 12-13 września, nadal próbował przełamać niemiecką obronę.

W dniach 14-16 września amerykańska 1 Dywizja Piechoty posuwała się naprzód napotykając na silną obronę i ataki. Ostatecznie okrążyli połowę miasta.

Ten powolny postęp zatrzymał się pod koniec września, z powodu problemów z zaopatrzeniem, oraz wysyłania paliwa i amunicji do operacji Market Garden w Holandii.

Rozbite niemieckie czołgi Panzer IV i Tiger I podczas walk na froncie zachodnim

Porównanie sił

Obrońcy niemieccy w Akwizgranie

W październiku obrona Akwizgranu została przydzielona do LXXXI Korpusu generała Friedricha Köchlinga. Siły te wraz z dołączonym 506 batalionem czołgów i 108 brygadą czołgów liczyły 20.000 ludzi i 11 czołgów. Köchlingowi obiecano również nową 116 Dywizję Pancerną i 3 Dywizję Pancerną z 24.000 żołnierzy.

183. Dywizja Volksgrenadierów i 49. Dywizja Piechoty broniły północnych podejść. 12 Dywizja Piechoty znajdowała się na południu.

7 października 1 Dywizja Pancerna SS Leibstandarte SS Adolf Hitler Panzer Division została wysłana do obrony Akwizgranu.

Mimo że wciąż napływały nowe oddziały, 12 Dywizja Piechoty straciła w dniach 16-23 września połowę swojej siły bojowej, a 49 i 275 Dywizje Piechoty musiały dostać czas na odpoczynek.

Podczas gdy na początku II wojny światowej niemieckie dywizje piechoty dysponowały siłą 15 000-17 000 żołnierzy, została ona zredukowana do 12 500. Do listopada 1944 roku średnia siła dywizji wynosiła 8.761 żołnierzy.

Aby zaradzić niedoborom wojska, w 1944 roku utworzono dywizje Volksgrenadierów. Ich średnia łączna siła wynosiła nieco ponad 10.000 ludzi na dywizję. Około jednej czwartej z nich stanowili doświadczeni weterani, dwie czwarte to nowi żołnierze i chorzy, a pozostali pochodzili z Luftwaffe i Kriegsmarine.

Dywizje te często otrzymywały najnowszą broń strzelecką, ale brakowało im artylerii i motoryzacji. 183 Dywizja Volksgrenadierów nie miała czasu na szkolenie jako jednostka. W podobnej sytuacji znajdowała się 246 Dywizja Volksgrenadierów. Wiele z jej oddziałów miało za sobą mniej niż dziesięć dni szkolenia piechoty. Wszystkie te słabości oddziałów zostały nadrobione przez silne fortyfikacje otaczające Akwizgran.

Siły amerykańskie

Zadanie zdobycia Akwizgranu otrzymały 30 Dywizja Piechoty XIX Korpusu generała Charlesa H. Corletta i 1 Dywizja Piechoty VII Korpusu Josepha Collinsa.

30 Dywizja Piechoty generała Lelanda Hobbsa miała być wspierana przez 2 Dywizję Pancerną, która próbowała przejść przez dziurę w Linii Zygfryda 30 Dywizji. Ich strony były chronione przez 29 Dywizję Piechoty.

Na południu 1 Dywizja Piechoty była wspierana przez 9 Dywizję Piechoty i 3 Dywizję Pancerną. Dywizje te przyjęły dużą liczbę nowych ludzi.

Do 1 października ponad 70% żołnierzy 1 Dywizji Piechoty generała Clarence'a Huebnera stanowiły nowe oddziały. Ostatnie dwa tygodnie września spędzono na szkoleniu tych ludzi w walce i szkoleniu z bronią.

Plan przewidywał, że obie dywizje piechoty unikną walk ulicznych w Akwizgranie. Plan zakładał, że obie dywizje okrążą miasto. Następnie małe siły miały je zdobyć, podczas gdy większość sił amerykańskich miała ruszyć na wschód.

Chociaż jednostki amerykańskie zazwyczaj były w stanie szybko pozyskać nowe oddziały, zastępy rzadko przechodziły wystarczające szkolenie. Wielu młodszym oficerom brakowało umiejętności taktycznych i przywódczych. Niektórzy kierowcy czołgów nigdy wcześniej nie prowadzili nawet samochodu. Niektórzy dowódcy czołgów musieli uczyć swoich ludzi jak ładować i strzelać ze swoich dział czołgowych w terenie przed misjami.

System amerykański oznaczał, że nowe oddziały trafiające na linię frontu nie były odpowiednio wyszkolone do walki. Zdarzało się, że połowa zastępów jednostki ginęła lub zostawała ranna w ciągu kilku pierwszych dni walki.

Straty te wymagały wprowadzenia do walki większej ilości wojska. Batalion amerykańskiej 28 Dywizji Piechoty został wysłany przeciwko Akwizgranowi, aby w dniach 18-21 października wspomóc amerykańską 1 Dywizję Piechoty.

Siły te były wspierane przez 9 Armię Powietrzną, która wiedziała, gdzie znajduje się 75% skrzyń. Zaplanowano bombardowanie otwierające przy użyciu 360 bombowców i 72 myśliwców. Do drugiego ataku, w którym użyto napalmu, użyto nowych samolotów.

Ponieważ Niemcy mieli niewiele dział przeciwlotniczych i bardzo ograniczone wsparcie ze strony Luftwaffe, alianci kontrolowali niebo nad Akwizgranem.

Feldmarszałek Model wizytujący 246 Dywizję Volksgrenadierów w Akwizgranie

Battle

Przez sześć dni przed amerykańskim atakiem aliancka artyleria bombardowała niemiecką obronę wokół Akwizgranu. Chociaż bombardowanie niemieckiego LXXXI Korpusu, aby zatrzymać wszystkie ruchy wojsk i zaopatrzenia, nie zaszkodziło to skrzynkom i punktom oporu.

Otwarte bombardowanie 2 października również nie wyrządziło większych szkód w niemieckiej obronie. 450 samolotów nie trafiło w żaden niemiecki bunkier. Ich cele były ukryte w gęstym dymie alianckiej artylerii. Po zakończeniu bombardowania przez samoloty, artyleria wystrzeliła 18 696 pocisków.

Napływ z północy: 2-8 października

30 Dywizja Piechoty ruszyła do przodu 2 października. Użyli artylerii do zniszczenia niemieckich skrzynek. Zdobycie skrzynki zajmowało trzydzieści minut. Nie spodziewano się ciężkich walk, a jedna grupa straciła 87 żołnierzy w ciągu godziny; inna straciła 93 ze 120 żołnierzy w wyniku uderzenia niemieckiej artylerii.

Atakującym powoli udawało się przeprawiać przez rzekę Wurm. Miotaczami ognia i materiałami wybuchowymi atakowali niemieckie bunkry. Do popołudnia 2 października 30 Dywizja Piechoty przebiła się przez niemiecką obronę i dotarła do miasta Palenberg.

Tutaj żołnierze amerykańscy musieli walczyć, aby dostać się do każdego domu (szeregowy Harold G. Kiner został odznaczony Medalem Honoru za rzucenie się na niemiecki granat, ratując życie dwóch żołnierzy).

Walki w mieście Rimburg były straszne. Amerykańska pancerka nie mogła przekroczyć rzeki Wurm, nie mogła też wesprzeć atakujących Niemców piechurów. Pierwszego dnia 30 Dywizja Piechoty zniszczyła 50 niemieckich skrzynek.

W posuwaniu się naprzód dywizji pomagały ataki 29 Dywizji Piechoty. Niemcy myśleli, że ataki 29 Dywizji są głównym atakiem.

W nocy 2 października niemiecki 902. batalion dział szturmowych otrzymał rozkaz zaatakowania 30. dywizji piechoty. Artyleria aliancka sprawiła, że niemiecki atak nie rozpoczął się na czas. Niemieckie natarcie nie powiodło się.

Amerykańskie wojska mogły pomóc w natarciu 3 października. Ataki amerykańskie zostały powstrzymane przez ataki niemieckie. Rimburg został zdobyty już drugiego dnia. Walki rozpoczęły się również w mieście Übach. Amerykańskie czołgi próbowały zaatakować to miasto. Nie mogły jednak ruszyć z miejsca z powodu ostrzału niemieckiej artylerii.

Amerykański ogień artyleryjski powstrzymał Niemców przed jego odzyskaniem. Do końca dnia 30 Dywizja Piechoty miała około 300 zabitych i rannych.

Siły niemieckie kontynuowały ataki na Übach. Powstrzymywało to wojska amerykańskie przed posuwaniem się naprzód. 4 października alianci zdobyli tylko Hoverdor i Beggendorf. W ciągu ostatnich trzech dni Amerykanie stracili 1800 żołnierzy. 5 października 119. pułk 30. dywizji piechoty zdobył Merkstein-Herbach.

Następnego dnia Niemcy zaatakowali Übach, ale atak nie zakończył się sukcesem. Amerykanie mieli o wiele więcej czołgów. Niemcy nie mieli dodatkowych oddziałów. Generał Koechling otrzymał jednak grupę czołgów Tiger do obrony Akwizgranu od północy.

Niemcy zaatakowali 8 października pułkiem piechoty, 1. batalionem szturmowym, 108. brygadą pancerną i 40 pojazdami pancernymi. Lewa strona ataku odcięła amerykański pluton. Niemcy mieli wiele strat, a Amerykanie byli coraz bliżej.

Wyprzedzenie od południa: 8-11 października

Na południu, 8 października zaatakowała 1 Dywizja Piechoty. Chcieli zdobyć miasto Verlautenheide. Duży atak artyleryjski pomógł im w zdobyciu miasta.

Do 10 października 1 Dywizja Piechoty była na zaplanowanej pozycji, gdzie mogła połączyć się z 30 Dywizją Piechoty. Niemcy zaatakowali, ale skończyło się na ponad 40 zabitych i 35 jeńcach. Pomimo ponawianych ataków niemieckich, 1 Dywizja Piechoty zdołała opanować wyżynę wokół miasta.

10 października USA zagroziło zbombardowaniem miasta, jeśli się nie podda. Niemiecki dowódca odmówił poddania się. Amerykańska artyleria wystrzeliła 5000 pocisków, a miasto zostało zbombardowane przez amerykańskie samoloty.

Podłącz się: 11-16 października

Amerykańskich zabitych i rannych przybywało. Spowodowane to było atakami niemieckimi i niebezpieczeństwem związanym z atakiem na pillboxy. Niemcy w miasteczku Bardenberg zrobili pillboxy, aby się bronić. Amerykańscy napastnicy wycofali się i ostrzelali miasto z artylerii.

W dniu 12 października Niemcy zaatakowali amerykańską 30 Dywizję Piechoty. Amerykanie bronili się ogniem artyleryjskim i obroną przeciwczołgową.

Pod miejscowością Birk doszło do walki pomiędzy niemieckimi czołgami i jednym amerykańskim czołgiem Sherman. Następnie przybyła 2 Dywizja Pancerna i Niemcy zostali wyparci z miasta.

30 Dywizja Piechoty musiała bronić się na całym terenie, który posiadała. Otrzymała ona rozkaz ruszenia na południe i połączenia się z 1 Dywizją Piechoty. Dwa bataliony piechoty z 29 Dywizji zostały wysłane do 30 Dywizji.

Jeszcze tego samego dnia (12 października) dwie niemieckie pułki piechoty podjęły próbę odbicia. Oba pułki zostały prawie całkowicie zniszczone. W dniach 11-13 października samoloty alianckie bombardowały Akwizgran.

W dniu 15 października Niemcy ponownie zaatakowali 1 Dywizję Piechoty. Choć kilka ciężkich czołgów zdołało przebić się przez amerykańskie linie, większość sił niemieckich została zniszczona przez artylerię i samoloty.

Następnego dnia Niemcy zaatakowali 3 Dywizją Grenadierów Pancernych. Ponieśli ciężkie straty i musieli przerwać natarcie.

W dniach 13-16 października 30 Dywizja Piechoty oraz części 29 Dywizji Piechoty i 2 Dywizji Pancernej ruszyły na południe. Nie udało im się przebić przez niemiecką obronę i połączyć się z siłami alianckimi na południu.

Niemcy zaatakowali artylerią. Niemieckie czołgi były ukryte w domach. Generał Hobbs, dowódca 30 Dywizji Piechoty, próbował obejść niemiecką obronę. Zaatakował dwoma batalionami piechoty. Atak zakończył się sukcesem. 30 i 1 Dywizja Piechoty połączyły się 16 października.

W wyniku walk amerykański XIX Korpus poniósł ponad 400 zabitych i 2.000 rannych, z czego 72% w 30 Dywizji Piechoty. Niemcy mieli 630 swoich żołnierzy zabitych i 4.400 rannych; kolejnych 600 zginęło w ataku 3 Dywizji Panzergrenadierów na amerykańską 1 Dywizję Piechoty w dniu 16 października.

Walka o miasto: 13-21 października

1 Dywizja Piechoty miała tylko jeden pułk do zdobycia miasta. Atakowali z karabinami maszynowymi i miotaczami ognia. Do ataku użyto tylko kilku czołgów i jednej haubicy.

Miasto było bronione przez 5.000 niemieckich żołnierzy, w tym marynarkę wojenną, lotnictwo i policję miejską. Większość z tych żołnierzy nie miała doświadczenia i wyszkolenia. Byli oni wspierani przez kilka czołgów i dział szturmowych. Obrońcy Akwizgranu mogli jednak wykorzystać wąskie uliczki do obrony miasta.

Atak 26. piechoty 13 października został zatrzymany przez Niemców ostrzeliwujących się z kanałów i piwnic. Czołgi Sherman nie mogły poruszać się w wąskich uliczkach. 26 pułk piechoty użył haubic do zniszczenia niemieckich umocnień. Czołgi Sherman zostały zaatakowane przez niemieckie działa przeciwpancerne.

Amerykańskie czołgi i inne pojazdy opancerzone ostrzeliwały budynki, by zabić ukrywających się w nich obrońców. Niemiecka piechota przemieszczała się kanałami, aby zaatakować Amerykanów.

Niemcy walczyli bardzo ciężko. Atakowali Amerykanów i używali broni pancernej, aby zatrzymać ruchy Amerykanów.

W dniu 18 października 3 batalion 26 pułku piechoty przygotowywał się do ataku na hotel Quellenhof. Był to jeden z ostatnich obszarów zajmowanych przez Niemców w mieście. Amerykańskie czołgi i inne działa ostrzelały hotel. Tej nocy do hotelu wprowadziło się 300 nowych żołnierzy z 1 Batalionu SS. Powstrzymali oni kilka ataków na budynek.

Gwałtowny atak niemiecki zdołał wyprzedzić amerykańskie kompanie piechoty przed hotelem. Niemcy zostali zatrzymani przez amerykański ogień moździerzowy.

Amerykanie ostrzeliwali niemieckie pozycje z dział 155-milimetrowych (6,1 cala). Do wypełnienia luk w mieście użyto także batalionu 110 pułku piechoty. W dniach 19-20 października nowy batalion otrzymał rozkaz zaatakowania miasta.

W dniu 21 października żołnierze 26 pułku piechoty zdobyli centrum Akwizgranu. Niemcy przebywający w hotelu Quellenhof poddali się, kończąc tym samym bitwę o miasto.

Sekcja bitwy pod Akwizgranem


Żołnierz Wehrmachtu na froncie zachodnim


Niemiecka piechota zmotoryzowana na Zachodzie, jadąca w Sd.Kfz. 251 półgąsienicowym


Niemiecki artylerzysta ładujący pocisk do 8,8cm Flaka 36 lub 37


Niemieccy więźniowie w Akwizgranie