Nieświadomość adaptacyjna

Domyślne uczenie się

Uczenie się niejawne (lub "milczące") ma miejsce wtedy, gdy osoba uczy się, nie wiedząc o tym.

"Wiedza ta może być wykorzystywana do kierowania zachowaniem, podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów bez świadomości złożonej wiedzy, która umożliwia jej działanie w ten sposób".

Ważnym punktem Rebera jest to, że "ukryte uczenie się jest podstawowym procesem, który leży u podstaw adaptacyjnego repertuaru zachowań każdego złożonego organizmu". Oznacza to, że uczenie się niejawne jest o wiele bardziej starożytne niż świadomy typ uczenia się, który my, jako ludzie, zwykle zauważamy.

Jest to rozwijające się pole badawcze. Klasycznymi przykładami są przyswajanie języka i proces socjalizacji. Dzieci uczą się mówić w swoim ojczystym języku i socjalizują się do swojego społeczeństwa, nie będąc świadomymi zasad, które kierują ich zachowaniem.

Wiele dyskutuje się na temat samego istnienia ukrytego uczenia się, ponieważ zdobyta wiedza nie jest werbalizowalna. Niewiele badań dotyczyło wymagań, jakie musi spełnić proces ukrytego uczenia się.

Dowód 1: studia przypadków

Dowodem na istnienie czegoś takiego jak adaptacyjna nieświadomość jest seria studiów przypadków, które trudno wyjaśnić w inny sposób.

Oszustwo Kourosa

Po przeprowadzeniu wielu naukowych testów na wczesnym greckim posągu, Getty Museum miało zamiar go kupić. Jednak mała grupa ekspertów spojrzała na niego i natychmiast powiedziała: "To falsyfikat". W końcu okazało się, że to podróbka. Pytanie brzmiało, jak ktoś mógł pokonać baterię testów naukowych tylko patrząc na niego? Sceptycy zostali zapytani, jak to zrobili. Jeden z nich powiedział: "Nie wygląda staro, jakby był wieki pod ziemią". Inny powiedział: "Jego paznokcie nie wyglądają dobrze". Najwyraźniej wszyscy oni widzieli coś, co wywołało wątpliwości. Psychologowie pomyśleli, że może to być starożytny mechanizm mentalny, który ma wartość przetrwania.

Strażackie "ESP

Strażak w Cleveland odebrał rutynowe wezwanie ze swoimi ludźmi. Pożar był w kuchni na tyłach jednopiętrowego domu. Strażacy wyważyli drzwi, położyli wąż i zaczęli polewać ogień wodą. Nie przyniosło to większych efektów. Jak wspomina porucznik straży pożarnej, nagle pomyślał sobie: "Coś tu jest nie tak" i natychmiast kazał swoim ludziom wyjść. Chwilę po ich ucieczce zawaliła się podłoga, na której stali. Pożar był w piwnicy, a nie jak się wydawało w kuchni. Strażak
zapytany skąd wiedział, że ma się wydostać, odpowiedział, że to ESP. Interesujące jest to, że strażak nie potrafił od razu wyjaśnić skąd wiedział jak się wydostać. Z "zamkniętych drzwi" w naszych mózgach, strażak po prostu "mrugnął" i podjął właściwą decyzję. W rzeczywistości, gdyby świadomie myślał o sytuacji, prawdopodobnie straciłby życie swoje i swoich ludzi. ^{str. 125}

Wyjątkowa intuicja

W podobny sposób są ludzie, którzy wielokrotnie potrafią zrobić coś, co wydaje się niesamowite. Na przykład naprawdę można zauważyć, kto kłamie, i jest to umiejętność, którą można trenować i doskonalić. Można przewidzieć, która para się rozwiedzie, a która nie. Czas potrzebny na podjęcie każdej decyzji jest krótki, a (dla obserwatora) ilość informacji dostępnych dla osoby podejmującej decyzję wydaje się niewielka.

Paraliż analityczny

Jednym końcem skali są decyzje "cienkie", oparte na ograniczonej ilości informacji. Na drugim końcu znajduje się zamieszanie spowodowane zbyt dużą ilością niezorganizowanych informacji: "paraliż analityczny". Istnieje wiele przykładów na to, że ten ostatni stan jest zły dla podejmowania decyzji.

Dowód 2: eksperymenty

Przeprowadzono szereg eksperymentów, które silnie wspierają ideę adaptacyjnej nieświadomości. Podstawowym założeniem jest uprzedzenie nieświadomości i sprawdzenie, czy wpływa ona na zachowanie.

Zdania zakodowane

Osoby badane sortują zdania czterowyrazowe z zestawów pięciowyrazowych. Koncentrują się na tym, aby zdania były poprawne. Nieznane im, nieużywane słowo daje ich umysłom subtelne uprzedzenie. Z jednego zestawu, z dodatkowymi słowami: "Floryda", "stary", "samotny", "zapominalski", "zmarszczka" (i kilkoma neutralnymi słowami) grupa eksperymentalna wolniej oddalała się od sali eksperymentalnej. ^{str. 54} Słowa gruntujące skłaniały ich do "myślenia starszego". Pomysł ten jest autorstwa Johna Bargha.

Zalewanie wpływa na wyniki testów

Priming znacząco wpływa na wyniki testów. Grupa testowana na temat gry Trivial Pursuit została podzielona na dwie części. Jedna grupa została najpierw poproszona o zastanowienie się, co to znaczy być profesorem. Odpowiedziało im 55,6% pytań. Druga połowa została najpierw poproszona, by usiadła i pomyślała o chuliganach piłkarskich. Uzyskali 42,6% punktów. Inne testy wykazały, że obie grupy mają podobne zdolności umysłowe. Różnica między tymi wynikami jest wysoce znacząca. ^p57

Inny test był jeszcze bardziej zaskakujący. Czarni studenci college'u otrzymali 20 pytań z Graduate Record Examination, standardowego testu używanego przy wstępie do szkół wyższych w USA. Jedna grupa została poproszona o określenie swojej rasy, druga nie. Wyniki pierwszej grupy były o połowę niższe od wyników drugiej grupy. Eksperymentatorzy zapytali później, czy pytanie o rasę miało na nich wpływ. Wszyscy odpowiedzieli "nie" i dodali coś w rodzaju "wiesz, po prostu nie sądzę, że jestem wystarczająco inteligentny, by tu być". ^{s. 59} Oczywiście, ma to największe znaczenie społeczne. Zauważmy, że po raz kolejny jednostki nie zauważyły świadomie tego, co wydarzyło się nieświadomie.

Co robi część przednioboczna

Komórkowo-przyśrodkowy obszar kory mózgowej to mały kawałek z przodu za nosem. Neurolog Antonio Damasio badał pacjentów, u których doszło do uszkodzenia tego obszaru mózgu.

"Sortuje on górę informacji, które otrzymujemy ze świata zewnętrznego, nadając im priorytety i umieszczając flagi na rzeczach, które wymagają naszej natychmiastowej uwagi". ^{str. 60}

Ludzie z uszkodzeniami w tym obszarze są nadal racjonalni i tak samo inteligentni jak wcześniej. Brakuje im jednak umiejętności oceny sytuacji i bardzo trudno jest im podejmować decyzje. W szybko zmieniających się sytuacjach zdolność do szybkiego podejmowania w miarę dobrych decyzji jest ważniejsza niż podejmowanie doskonałych decyzji po długim namyśle. Może to być kwestia przeżycia.

Charakterystyka

Procesy nieświadome mają szereg typowych cech, które różnią się od procesów świadomych.

Dostęp

Oczywiście, z definicji, procesy nieświadome są mniej dostępne niż procesy świadome. A jednak istnieje ruch pomiędzy nimi. Na przykład, istnieje dobrze znana tendencja dla wszystkich szkoleń, aby przejść od zatrzymania, trudne świadome kroki do gładkiej, pół-automatyczne wykonanie. To, jak Anderson uznał, jest przejście od świadomej do nieświadomej kontroli, jak mistrzostwo jest osiągnięty. Kluczowym rozróżnieniem Andersona jest "wiedza deklaratywna" (wiedza, której jesteśmy świadomi i o której możemy mówić) oraz "wiedza proceduralna", która kieruje działaniem i podejmowaniem decyzji, ale która dzieje się poza świadomym "widokiem".

Uczenie się odbywa się również w sposób, który w danym momencie jest dla nas całkowicie nieświadomy. Klasycznym przykładem jest sposób, w jaki dzieci uczą się swojego języka ojczystego w wieku od około 18 miesięcy do czterech lat. Nie uczą się one języka w taki sposób, w jaki robi to starsza osoba. Dzieje się to automatycznie. Inny przykład: ludzie pod narkozą mogą słyszeć i być pod wpływem tego, co słyszą.

Dostęp do pamięci również odbywa się nieświadomie: nawet gdy próbujemy sobie przypomnieć, sam proces jest nieświadomy. Może on przebiegać całkowicie nieświadomie. Pokazał to wczesny eksperyment Korsakoffa na pacjentach z utratą świadomej pamięci. Jednemu z pacjentów zaaplikował on łagodne wstrząsy elektryczne. Później, kiedy Korsakoff wrócił, pacjent zapomniał o wszystkim. Kiedy jednak zobaczył aparat, pacjent okazał niepokój i oskarżył go o to, że chce go porazić prądem. Eksperyment ten był powtarzany od tego czasu na różne sposoby.

Niepowodzenia w ocenie

Łatwo jest pokazać, że nasze pochopne osądy mogą być również błędne, zwłaszcza gdy jesteśmy przytłoczeni informacjami lub gdy podejmujemy decyzje w oparciu o nieświadome uprzedzenia.

W eksperymentach osoby badane udzielają słownych wyjaśnień na temat własnych procesów umysłowych - na przykład dlaczego wybrały taką, a nie inną rzecz - tak jakby mogły bezpośrednio introspekować (zajrzeć w głąb) przyczyny swoich pomysłów i wyborów. Ta "iluzja introspekcji" może powodować różnice między jaźnią a innymi ludźmi, ponieważ ludzie ufają tym niewiarygodnym introspekcjom, kiedy kształtują postawy wobec siebie, ale nie wobec innych.

Powiązane strony

• Psychologia ewolucyjna
• Socjobiologia
• Podejmowanie decyzji
• W strefie