Organellum
W biologii komórki organelle to część komórki, która wykonuje określoną pracę.
Organelle zazwyczaj mają wokół siebie własną błonę plazmatyczną. Większość organelli komórki znajduje się w cytoplazmie.
Nazwa organelle pochodzi od idei, że struktury te są dla komórek tym, czym organy dla ciała.
W komórkach eukariotycznych występuje wiele rodzajów organelli. Kiedyś sądzono, że prokariota nie posiada organelli, ale obecnie znaleziono kilka przykładów. Nie są one zorganizowane jak organelle eukariotów i nie są ograniczone błonami plazmatycznymi. Nazywa się je mikrokomórkami bakteryjnymi.
Typowa komórka zwierzęca. W obrębie cytoplazmy do głównych organelli i struktur komórkowych należą: (1) nukleol (2) jądro (3) rybosom (4) pęcherzyk (5) retikulum endoplazmatyczne szorstkie (6) aparat Golgiego (7) cytoszkielet (8) retikulum endoplazmatyczne gładkie (9) mitochondria (10) wakuola (11) cytozol (12) lizosom (13) centriole.
Zakres pojęcia
Termin ten jest obecnie szeroko stosowany w odniesieniu do struktur komórkowych otoczonych pojedynczą lub podwójną błoną plazmatyczną. Jednakże, starsza definicja "subkomórkowej jednostki funkcjonalnej" nadal współistnieje. Oznacza to, że termin ten jest czasami używany w odniesieniu do struktur, które nie są związane z błonami.
Błona plazmatyczna jest dwuwarstwą lipidową z wbudowanymi w nią białkami. Utrzymuje ona jony i cząsteczki organelli przed łączeniem się z otoczeniem.
Pochodzenie organelli
Uważa się, że mitochondria i chloroplasty, które mają podwójną błonę i własne DNA, powstały z nie w pełni skonsumowanych lub inwazyjnych organizmów prokariotycznych, które zostały zaadoptowane jako część najechanej komórki. Idea ta znajduje poparcie w teorii endosymbiotycznej.
Organelle prokariotyczne
Prokarionty nie są tak złożone jak eukarionty. Uważano, że nie mają struktur wewnętrznych zamkniętych błonami lipidowymi.
Jednakże ostatnie badania wykazały, że przynajmniej niektóre prokariota posiadają mikrokomorki, takie jak karboksysomy. Te subkomórkowe przedziały mają średnicę 100-200 nm i są otoczone otoczką z białek. Jeszcze bardziej uderzające jest opisanie magnetosomów u bakterii, jak również struktur przypominających jądra u Planctomycetes, które są otoczone błonami lipidowymi.
| Organelle prokariotyczne i składniki komórki | |||
| Organelle/Makromolekuły | Główna funkcja | Struktura | Organizmy |
| karboksyysome | wiązanie węgla | przedział białkowo-powłokowy | niektóre bakterie |
| chlorosom | kompleks zbierający światło | zielone bakterie siarkowe | |
| ruch w medium zewnętrznym | włókno białkowe | niektóre prokariota i eukariota | |
| magnetosom | orientacja magnetyczna | kryształ nieorganiczny, błona lipidowa | bakterie magnetotaktyczne |
| nukleoid | Zachowanie DNA, transkrypcja do RNA | DNA-białko | prokariota |
| Wymiana DNA | kolisty DNA | niektóre bakterie | |
| translacja RNA do białek | RNA-proteina | eukariota, prokariota | |
| tylakoid | białka i pigmenty fotosystemu | głównie cyjanobakterie | |
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest organelle?
O: Organelle to części komórki, które wykonują określoną pracę. Zwykle ma wokół siebie własną błonę plazmatyczną.
P: Gdzie znajduje się większość organelli komórki?
O: Większość organelli komórki znajduje się w cytoplazmie.
P: Skąd pochodzi termin "organelle"?
O: Termin "organelle" pochodzi od idei, że struktury te są dla komórek tym, czym organy dla ciała.
P: Czy w komórkach eukariotycznych istnieją różne rodzaje organelli?
O: Tak, w komórkach eukariotycznych jest wiele rodzajów organelli.
P: Czy prokarioty mają swój własny rodzaj organelli?
O: Tak, chociaż kiedyś sądzono, że nie mają ich wcale, obecnie znaleziono kilka przykładów. Nie są one zorganizowane jak organelle eukariotów i nie są ograniczone błonami plazmatycznymi; nazywa się je mikroprzedziałami bakterii.
