Pismo mongolskie
Mongolski skrypt był pierwszym systemem pisania używanym do pisania w języku mongolskim. Jest on podobny do alfabetu arabskiego w tym sensie, że jest to kursywny system zapisu lub system zapisu, w którym wszystkie litery w słowie zawsze się stykają i zmieniają się w zależności od tego, czy litera znajduje się na początku, środku czy na końcu słowa. Jest to pionowy system pisania, co oznacza, że pisze się od góry do dołu i jest to jedyny pionowy system pisania, który odczytuje się od lewej do prawej strony (wszystkie inne pionowe systemy, takie jak chiński i koreański, są od lewej do prawej). Jest to jeden z dwóch systemów pism używanych do pisania w języku mongolskim, obok cyrylicy, w niezależnym kraju Mongolii (który jest czasami nazywany Mongolią Zewnętrzną, aby odróżnić go od Mongolii Wewnętrznej) i jedyny system pism używany do pisania języka w autonomicznym regionie Mongolii Wewnętrznej w Chinach. Jest on również używany do pisania kilku innych języków mongolskich i tunegijskich, takich jak Buryat, Kalmyk, Oirat, Manchu i Xibe.
Uważa się, że powodem, dla którego skrypt mongolski jest pionowy, jest to, że można go było łatwo napisać na szyi konia, który był bardzo ważną częścią kultury mongolskiej. W roku 1208 chan z Genghis Khan złapał Ujgurskiego pisarza imieniem Tatar-Tonga i zmusił go, by do pisania w języku mongolskim używał alfabetu swojego ojczystego języka, starego alfabetu Ujgurów. Nie pasował on dobrze do języka mongolskiego i był trudny do nauczenia się nawet dla rdzennych mieszkańców Mongolii.
W 1941 roku, kilkadziesiąt lat po tym, jak Mongolia stała się państwem komunistycznym, alfabet cyrylicy zastąpił mongolskie pismo, prawdopodobnie pod wpływem ich komunistycznego sojusznika, Związku Radzieckiego. Po upadku komunizmu Mongolia uczyniła alfabet mongolski oficjalnym alfabetem obok cyrylicy, aby ożywić kulturę mongolską. Jednak cyrylica jest jeszcze bardziej rozpowszechniona ze względu na brak wykształcenia w piśmie mongolskim, brak pieniędzy na jego utrzymanie oraz trudności z pisaniem po mongolsku na komputerze. Również więcej Mongołów potrafi czytać cyrylicę niż pismo mongolskie. Z drugiej strony, w Mongolii, większość etnicznych Mongołów nie zna cyrylicy i potrafi czytać tylko po mongolsku.
Pytania i odpowiedzi
P: Jaka jest mongolska pisownia?
O: Pismo mongolskie jest pierwszym pismem używanym do zapisu języka mongolskiego. Jest to system pisma kursywnego, co oznacza, że wszystkie litery w słowie zawsze się stykają i zmieniają się w zależności od tego, czy dana litera znajduje się na początku, w środku czy na końcu słowa. Jest również pisany pionowo od góry do dołu i od lewej do prawej, co czyni go wyjątkowym w porównaniu z innymi systemami pisma pionowego, takimi jak chiński czy koreański.
P: W jakich językach pisany jest język mongolski?
O: Oprócz języka mongolskiego, kilka innych języków mongolskich i tunguskich, takich jak buriacki, kałmucki, orientalny, mandżurski i Xibei, można zapisać w piśmie mongolskim.
P: Jak Czyngis-chan wpłynął na rozwój pisma mongolskiego?
O: W 1208 roku Czyngis-chan uwięził ujgurskiego skrybę o imieniu Tatar-Tonga i zmusił go do używania alfabetu języka ojczystego (starego alfabetu ujgurskiego) do pisania po mongolsku. To się nie udało, ponieważ nie pasowało do języka i było trudne do nauczenia dla rodzimych użytkowników.
P: Dlaczego Mongolia przyjęła cyrylicę?
O: Kiedy w 1941 roku Mongolia stała się państwem komunistycznym, cyrylica zastąpiła alfabet mongolski, prawdopodobnie pod wpływem komunistycznego sojusznika, Związku Radzieckiego.
P: Czy cyrylica jest dziś bardziej rozpowszechniona niż tradycyjne pismo mongolskie?
O: Tak - ponieważ tradycyjnego pisma nie uczono, nie ma pieniędzy na wsparcie, a tradycyjne pismo jest trudne do zapisania na komputerze; obecnie więcej osób potrafi czytać cyrylicę niż tradycyjne pismo mongolskie.
P: Czy w Mongolii Wewnętrznej używa się obu skryptów, czy tylko jednego?
O: W Mongolii Wewnętrznej większość etnicznych Mongołów nie potrafi czytać cyrylicy, więc do czytania używają tylko tradycyjnego pisma mongolskiego.
