Meksykańska wojna o niepodległość
Meksykańska wojna o niepodległość (1810-1821) była wojną pomiędzy narodem meksykańskim a hiszpańskim rządem kolonialnym. Rozpoczęła się 16 września 1810 roku. Rozpoczęli ją urodzeni w Meksyku Hiszpanie (criollo), Metysi i Amerindianie, którzy chcieli uniezależnić się od Hiszpanii.
Idea niepodległości Meksyku sięga lat po hiszpańskim podboju imperium Azteków. Martín Cortés stanął na czele rewolty przeciwko rządom hiszpańskim.
Po tym, jak spisek zwany Spiskiem Maczet nie powiódł się w 1799 roku, wojna o niepodległość rozpoczęła się od Grito de Dolores w 1810 roku. Hiszpania była zajęta walką o swoją niepodległość przeciwko inwazji Pierwszego Cesarstwa Francuskiego, w Wojnie Półwyspowej.
Początek wojny
Miguel Hidalgo y Costilla, był meksykańskim księdzem i członkiem grupy wykształconych Criollos w Querétaro. Spotykali się w tertulias (salonach) i w 1810 r. zdecydowali, że potrzebne jest powstanie przeciwko rządowi kolonialnemu, ponieważ Napoleon zastąpił króla Hiszpanii cudzoziemcem. Hidalgo ściśle współpracował z Ignacio de Allende, szlachcicem z przeszkoleniem wojskowym, plan zakładał bitwę w grudniu 1810 roku.
Zostali zdradzeni przez jednego z członków grupy. Hidalgo zwrócił się wtedy do swoich parafian w miasteczku Dolores. Około 6:00 rano 16 września 1810 roku ogłosił niepodległość od korony hiszpańskiej i wojnę przeciwko rządowi w tak zwanym Grito de Dolores. Rewolucyjna armia postanowiła walczyć o niepodległość. Pomaszerowali do Guanajuato, które było głównym kolonialnym ośrodkiem górniczym rządzonym przez Hiszpanów i criollos.
Tam, przywódcy tej "armii obywatelskiej", która była bardziej jak niezorganizowany tłum, zamknęli się w spichlerzu (miejsce do przechowywania zboża). Zabili większość znienawidzonych Hiszpanów i Criollos, którzy tam byli. Dotyczyło to również wysokiej rangi szlachty i zwolenników walki o niepodległość. To spowodowało, że Hidalgo i Allende zaczęli walczyć między sobą. Po tym wydarzeniu Allende nie chciał walczyć u boku Hidalgo i odszedł wraz ze swoimi żołnierzami.
30 października armia Miguela Hidalgo walczyła z hiszpańskim ruchem oporu w bitwie pod Monte de las Cruces. Zwyciężyli w tej bitwie.
W styczniu 1811 r. siły hiszpańskie stoczyły bitwę o most Calderón, którą przegrała armia chłopska. Zmusiło to rebeliantów do ucieczki w kierunku granicy amerykańsko-meksykańskiej, gdzie mieli nadzieję na ucieczkę. Zostali jednak złapani przez wojska hiszpańskie.
Hidalgo i to, co pozostało z jego armii, zostało schwytane w stanie Coahuila przy studni Baján. 30 lipca 1811 r. odbył się jego proces przed Inkwizycją. Został stracony.
Po śmierci ojca Hidalgo dowództwo nad armią rewolucyjną objął José María Morelos. Pod jego dowództwem zdobyto miasta Oaxaca i Acapulco. W 1813 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Kongresu w Chilpancingo. 6 listopada tego samego roku, Kongres podpisał pierwszy oficjalny dokument niepodległości, znany jako "Uroczysty Akt Deklaracji Niepodległości Ameryki Północnej". Po tym wydarzeniu nastąpiła długa wojna w oblężeniu Cuautla. W 1815 r. Morelos został schwytany przez hiszpańskie władze kolonialne. Został postawiony przed sądem i stracony za zdradę stanu w San Cristóbal Ecatepec 22 grudnia.
Niepodległość
Na początku lat dwudziestych XIX wieku ruch niepodległościowy był bliski załamania. Dwóch z ich głównych przywódców zostało straconych, a rebeliantom trudno było walczyć z dobrze zorganizowanym hiszpańskim wojskiem. Ponadto wielu najbardziej wpływowym criollos przestało na tym zależeć. Przemoc niezorganizowanej armii Hidalgo i Morelosa nie była lubiana. Chcieli lepszego, mniej krwawego sposobu na uzyskanie niepodległości.
W grudniu 1820 roku wicekról Juan Ruiz de Apodaca wysłał do walki w Oaxaca oddziały dowodzone przez rojalistycznego oficera criollo, pułkownika Agustina de Iturbide. Iturbide był znany ze sposobu, w jaki rozprawił się z rebeliantami Hidalgo i Morelosa podczas wczesnej walki o niepodległość.
Walka w Oaxaca nastąpiła w tym samym czasie, co udany zamach stanu (walka wojska z rządem) w Hiszpanii przeciwko monarchii Ferdynanda VII. Ferdynand został zmuszony do przywrócenia liberalnej hiszpańskiej konstytucji z 1812 roku. Kiedy ta wiadomość dotarła do Meksyku, Iturbide uznał to za okazję dla criollos do przejęcia kontroli nad Meksykiem. Po pierwszym starciu z siłami Guerrero, Iturbide zmienił strony. Zaprosił przywódcę rebeliantów na spotkanie i przedyskutowanie nowej walki o niepodległość.
Podczas pobytu w mieście Iguala, Iturbide stworzył trzy zasady, lub "gwarancje", dla meksykańskiej niezależności od Hiszpanii.
- Meksyk byłby niezależnym królestwem. Rządziłby nim król Ferdynand, inny książę burboński lub jakiś inny konserwatywny książę europejski. Specjalny tekst w traktacie pozwalał na mianowanie władcy criollo przez meksykański kongres, gdyby zaszła taka potrzeba,
- criollos i peninsulares mieliby odtąd równe prawa i przywileje,
- a Kościół rzymskokatolicki zachowałby swoje przywileje i byłby jedyną dozwoloną religią.
Kazał swoim żołnierzom zaakceptować te zasady. Są one znane jako Plan z Iguala. Następnie Iturbide przekonał Guerrero, aby przyłączył się do jego sił, aby wesprzeć nową niepodległość. Nowa armia, Armia Trzech Gwarancji, została oddana pod dowództwo Iturbide, aby egzekwować Plan z Iguala. Plan ten był tak szeroki, że zadowalał zarówno patriotów jak i lojalistów. Cel niepodległości i ochrony rzymskiego katolicyzmu połączył wszystkie frakcje.
Do armii Iturbide'a przyłączyły się siły rebeliantów z całego Meksyku. Kiedy zwycięstwo rebeliantów stało się pewne, wicekról podał się do dymisji. 24 sierpnia 1821 r. przedstawiciele korony hiszpańskiej i Iturbide podpisali Traktat z Kordoby. Uznawał on niepodległość Meksyku na warunkach określonych w planie z Iguala.
27 września Armia Trzech Gwarancji wkroczyła do miasta Meksyk. Następnego dnia Iturbide proklamował niepodległość Imperium Meksykańskiego.
W nocy 18 maja 1822 r. ulicami miasta przemaszerowała masa ludzi. Zażądali, aby ich głównodowodzący Iturbide przyjął tron. Następnego dnia kongres ogłosił Iturbide'a cesarzem Meksyku.
Powiązane strony
- Historia Meksyku
- Grito de Dolores
Pytania i odpowiedzi
P: Czym była meksykańska wojna o niepodległość?
O: Meksykańska wojna o niepodległość była wojną między ludnością Meksyku a hiszpańskim rządem kolonialnym.
P: Dlaczego wybuchła wojna?
O: Rozpoczęła się 16 września 1810 r., ponieważ urodzeni w Meksyku Hiszpanie (criollo), Metysi i Amerykanie chcieli uzyskać niezależność od Hiszpanii.
P: Czy idea niepodległości Meksyku była nowa?
O: Nie, idea niepodległości Meksyku sięga lat po hiszpańskim podboju Imperium Azteków.
P: Kto poprowadził bunt przeciwko hiszpańskiemu rządowi?
O: Martín Cortés poprowadził bunt przeciwko hiszpańskiemu rządowi.
P: Kiedy tak naprawdę rozpoczęła się wojna o niepodległość?
O: Po tym, jak spisek maczet nie powiódł się w 1799 roku, wojna o niepodległość naprawdę rozpoczęła się od Grito de Dolores w 1810 roku.
P: Co działo się podczas Wojny Półwyspowej?
O: Hiszpania była zajęta walką o swoją niepodległość przeciwko inwazji Pierwszego Cesarstwa Francuskiego podczas Wojny Półwyspowej.
P: Jaki był wpływ Wojny Półwyspowej na Amerykę Łacińską?
O: Wpływ Wojny Półwyspowej był taki, że większość Ameryki Łacińskiej się zbuntowała.
