Enabling Act
Ustawa zezwalająca (niem. Ermächtigungsgesetz) została uchwalona przez parlament Niemiec (Reichstag) 23 marca 1933 roku. Był to drugi po dekrecie o pożarze Reichstagu ważny krok, dzięki któremu naziści uzyskali władzę dyktatorską, posługując się w dużej mierze środkami prawnymi. Ustawa ta umożliwiała kanclerzowi Adolfowi Hitlerowi i jego gabinetowi uchwalanie ustaw bez udziału Reichstagu.
Formalna nazwa ustawy zezwalającej brzmiała Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich ("Ustawa o naprawieniu niedoli ludu i cesarstwa").
Uchwalenie ustawy zezwalającej
Naziści napisali ustawę zezwalającą, aby zdobyć całkowitą władzę polityczną bez konieczności uzyskania poparcia większości w Reichstagu i bez konieczności targowania się z partnerami koalicyjnymi.
Propaganda
W ciągu 24 godzin od mianowania Hitlera na kanclerza Niemiec 30 stycznia 1933 roku, minister propagandy Joseph Goebbels umiejętnie wpłynął na wynik wyborów, pisząc:
Teraz łatwo będzie prowadzić walkę, ponieważ możemy odwołać się do wszystkich zasobów państwa. Radio i prasa są do naszej dyspozycji. Zainscenizujemy arcydzieło propagandy.
W dniach poprzedzających wybory naziści organizowali przemoc uliczną, aby zastraszyć opozycję i zbudować strach przed komunizmem. Najważniejszym wydarzeniem kampanii było spalenie Reichstagu na sześć dni przed wyborami.
Przemoc
Później tego samego dnia Reichstag zebrał się w zastraszających okolicznościach, z ludźmi SA rojącymi się wewnątrz i na zewnątrz sali obrad. W swoim przemówieniu Hitler podkreślał znaczenie chrześcijaństwa w niemieckiej kulturze. Miało to na celu przede wszystkim uspokojenie wcześniej sprzymierzonej katolickiej Partii Centrum. Częściowo uwzględniono w nim gwarancje, których domagał się przewodniczący partii Ludwig Kaas.
Wszystkie partie z wyjątkiem SPD głosowały za przyjęciem ustawy zezwalającej na działalność. Po usunięciu delegatów komunistycznych i aresztowaniu lub ukryciu się 26 posłów SPD, w ostatecznym rozrachunku 441 posłów poparło ustawę zezwalającą, przy 94 (wszyscy socjaldemokraci) przeciwnych.
Konsekwencje
Posłowie partii komunistycznej - a także kilku socjaldemokratów - byli już uwięzieni, a mandaty komunistyczne zostały uznane przez rząd za "uśpione" wkrótce po wyborach. Pozostali wolni członkowie parlamentu byli zastraszani przez SA otaczające salę parlamentu. Ostatecznie tylko socjaldemokraci głosowali przeciwko ustawie.
Brytyjski tabloid Daily Express opisał żydowskie reakcje bojkotu przeciwko Niemcom jako "Judea wypowiada wojnę Niemcom" (25 marca 1933).
Konsekwencje prezydenckie
Prezydent von Hindenburg wydawał się być zadowolony z twardej ręki Hitlera. Podczas konferencji gabinetu w sprawie ustawy zezwalającej przedstawiciel von Hindenburga oświadczył, że sędziwy prezydent wycofuje się z bieżących spraw państwowych i że współpraca prezydenta przy ustawach dekretowanych w wyniku ustawy zezwalającej nie będzie wymagana.
Powiązane strony
- Akt upoważniający (ogólny)
Pytania i odpowiedzi
P: Jak nazywała się ustawa zezwalająca w języku niemieckim?
A: Ustawa zezwalająca nazywała się po niemiecku Ermהchtigungsgesetz.
P: Kiedy ustawa zezwalająca została uchwalona przez parlament niemiecki?
A: Ustawa zezwalająca została uchwalona przez parlament Niemiec (Reichstag) 23 marca 1933 roku.
P: Na co ustawa zezwalająca pozwoliła kanclerzowi Adolfowi Hitlerowi i jego gabinetowi?
O: Ustawa zezwalająca umożliwiła kanclerzowi Adolfowi Hitlerowi i jego gabinetowi uchwalanie ustaw bez udziału Reichstagu.
P: W jaki sposób naziści uzyskali władzę dyktatorską przy użyciu w dużej mierze legalnych środków?
O: Naziści uzyskali władzę dyktatorską przy użyciu w dużej mierze legalnych środków poprzez dwa główne etapy: po pierwsze dekret o pożarze Reichstagu, a po drugie uchwalenie ustawy zezwalającej.
P: Jaka jest inna nazwa ustawy zezwalającej?
O: Inna nazwa Ustawy zezwalającej to Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich ("Ustawa o zaradzeniu nieszczęściu narodu i cesarstwa").
P: Kto uchwalał ustawy bez udziału Reichstagu dzięki tej ustawie?
O: Dzięki tej ustawie kanclerz Adolf Hitler i jego gabinet mogli uchwalać ustawy bez udziału Reichstagu.
