J. Paul Getty

Biografia

Jego ojciec George Getty był właścicielem firmy naftowej w Minneapolis w stanie Minnesota. J. Paul był jednym z pierwszych ludzi na świecie z fortuną szacowaną na ponad miliard dolarów amerykańskich.

Zapisał się na Uniwersytet Południowej Kalifornii, a następnie na Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, po czym w 1914 r. ukończył Magdalen College w Oksfordzie, uzyskując dyplom z ekonomii i nauk politycznych. Lata między studiami spędzał pracując na polach naftowych swojego ojca w Oklahomie. Prowadząc własną firmę naftową w Tulsie, w 1916 r. zarobił swój pierwszy milion. Jednak w 1917 roku ogłosił, że odchodzi na emeryturę, by zostać playboyem z Los Angeles. Choć w końcu powrócił do biznesu, Getty stracił szacunek ojca. Tuż przed śmiercią w 1930 roku George Franklin Getty uważał, że Jean Paul zniszczy rodzinną firmę i powiedział mu o tym.

Po kilku latach przerwy od zarabiania pieniędzy, aby móc rozkoszować się wydawaniem zarobków na kobiety, Getty powrócił do Oklahomy w 1919 roku. W latach 20. do swojego i tak już pokaźnego majątku dodał około 3 milionów dolarów. Kolejne małżeństwa i rozwody (trzy w latach 20-tych, pięć w ciągu całego życia) tak zaniepokoiły jego ojca, że J. Paul odziedziczył zaledwie 500 000 dolarów z 10 milionów dolarów, które starszy Getty zostawił po swojej śmierci w 1930 roku.

Getty ostrożnie inwestował swoje środki w czasie Wielkiego Kryzysu. Getty nabył Pacific Western Oil Corporation. Rozpoczął przejęcie (zakończone w 1953 roku) Mission Corporation, do której należały Tidewater Oil i Skelly Oil. W 1967 roku miliarder połączył te udziały w Getty Oil.

Od 1949 roku Getty płacił Ibn Saudowi 9,5 miliona dolarów w gotówce i 1 milion dolarów rocznie za 60-letnią koncesję na pas jałowej ziemi w pobliżu granicy Arabii Saudyjskiej i Kuwejtu. Nigdy nie odkryto tam ropy naftowej. Po wydaniu 30 milionów dolarów w ciągu czterech lat, ropa została tam odkryta. Od 1953 r. Getty wydobywał 16 000 000 baryłek (2 500 000 ^m3) rocznie, co w znacznym stopniu przyczyniło się do powstania fortuny, która uczyniła go jednym z najbogatszych ludzi na świecie.

Getty nauczył się mówić po arabsku, co pomogło mu w niezrównanej ekspansji na Bliski Wschód. Getty posiadał pakiet kontrolny w prawie 200 firmach, w tym w Getty Oil. Współpracownicy szacują jego ogólny majątek na kwotę od 2 do 4 miliardów dolarów. Nie przyszło mu to łatwo, być może inspirując szeroko cytowaną uwagę Getty'ego - "Cisi odziedziczą ziemię, ale nie prawa do kopalin".

W latach 50. przeniósł się do Anglii i pokochał kulturę angielską (anglofil). Mieszkał i pracował w swojej XVI-wiecznej posiadłości Tudorów, Sutton Place niedaleko Guildford; tradycyjny wiejski dom stał się centrum Getty Oil i powiązanych z nim firm, a on sam wykorzystywał posiadłość do zapewniania rozrywek swoim brytyjskim i arabskim przyjaciołom (w tym brytyjskiej rodzinie Rothschildów i licznym władcom państw Bliskiego Wschodu). Getty do końca życia mieszkał na Wyspach Brytyjskich, umierając 6 czerwca 1976 roku na niewydolność serca w wieku 83 lat.

Małżeństwa, rozwody i dzieci

Getty był pięciokrotnie żonaty i pięciokrotnie rozwiedziony. Z czterema żonami miał pięciu synów:

1. Jeanette Demont (poślubiona 1923 - rozwiedziona 1926); jeden syn George Franklin Getty II (1924-1973)
2. Allene Ashby (1926-1928?, czyli bigamiczna 1926-1927 i jej dokładne rozwiązanie nie jest znane)
3. Adolphine Helmle (1928-1932); jeden syn Jean Ronald Getty (ur. 1929)
4. Ann Rork (1932-1936); dwóch synów Eugene Paul Getty, później Jean Paul Getty Jr (1932-2003) i Gordon Peter Getty (ur. 1933)
5. Louise Dudley Lynch (1939-1958); jeden syn Timothy Ware Getty (1946-1958)

Cytowano go za to, że powiedział: "Trwały związek z kobietą jest możliwy tylko wtedy, gdy jesteś nieudacznikiem w biznesie".

Sukces jako autora autobiografii

Getty napisał bardzo udaną książkę zatytułowaną Jak być bogatym.

Telefon na monety

Getty słynnie kazał zainstalować w Sutton Place płatny telefon, co pomogło przypieczętować jego reputację skąpca. W swojej autobiografii opisał swoje powody:

Teraz, przez miesiące po zakupie Sutton Place, do domu wchodziło i wychodziło mnóstwo ludzi. Niektórzy z nich byli odwiedzającymi biznesmenami. Inni byli rzemieślnikami lub robotnikami zaangażowanymi w renowację i odnawianie. Jeszcze inni byli handlarzami dostarczającymi towary. Nagle, rachunki telefoniczne w Sutton Place zaczęły rosnąć. Powód był oczywisty. Każdy ze zwykłych telefonów w domu ma bezpośredni dostęp do linii zewnętrznych, a więc do operatorów międzymiastowych, a nawet zagranicznych. Wszelkiego rodzaju ludzie wykorzystywali rzadką okazję. Podnosili telefony z Sutton Place i dzwonili do dziewczyn w Genewie lub Gruzji, do ciotek, wujków i kuzynów dwa razy bardziej oddalonych w Caracas i Kapsztadzie. Koszty ich przyjacielskich pogawędek były oczywiście doliczane do rachunku Sutton Place.

Getty umieścił blokady na wszystkich zwykłych telefonach, ograniczając ich użycie do upoważnionego personelu, a dla pozostałych zainstalował telefon na monety. W wywiadzie telewizyjnym z Alanem Whickerem, Getty powiedział, że myśli, iż goście będą chcieli korzystać z płatnego telefonu^[].

Porwanie wnuka

10 lipca 1973 roku w Rzymie 16-letni John Paul Getty III został porwany, a za jego bezpieczny powrót zażądano przez telefon okupu w wysokości 17 milionów dolarów. Jednak "rodzina podejrzewała, że to podstęp zbuntowanego nastolatka, który chciał wyciągnąć pieniądze od skąpego dziadka". John Paul Getty II poprosił ojca o pieniądze, ale spotkał się z odmową.

W listopadzie 1973 roku koperta zawierająca pukiel włosów i ludzkie ucho została dostarczona do jednej z gazet codziennych. Drugie żądanie zostało opóźnione o trzy tygodnie z powodu strajku włoskiej poczty. Żądanie groziło, że Paul będzie dalej okaleczany, jeśli nie zostanie zapłacone 3,2 miliona dolarów: "To jest ucho Paula. Jeśli w ciągu 10 dni nie dostaniemy pieniędzy, to drugie ucho zostanie dostarczone. Innymi słowy, dotrze w małych kawałkach".

Kiedy porywacze w końcu obniżyli swoje żądania do 3 milionów dolarów, Getty senior zgodził się zapłacić nie więcej niż 2,2 miliona dolarów - maksimum, które można by odliczyć od podatku. Pozostałe 800 000 dolarów pożyczył synowi na 4% odsetek. Wkrótce po zapłaceniu okupu Paweł III został odnaleziony żywy w południowych Włoszech. Po uwolnieniu Paweł III zadzwonił do swojego dziadka, aby podziękować mu za zapłacenie okupu, ale Getty odmówił podejścia do telefonu. Dziewięć osób zostało później aresztowanych za porwanie, ale tylko dwie zostały skazane. Paweł III był trwale dotknięty traumatycznymi przeżyciami i uzależnił się od narkotyków. Po udarze spowodowanym przez koktajl z narkotyków i alkoholu w 1981 roku, Paweł III do końca życia był pozbawiony mowy, prawie niewidomy i częściowo sparaliżowany. Zmarł trzydzieści lat później, 5 lutego 2011 r., w wieku 54 lat.

Getty bronił swojej początkowej odmowy zapłacenia okupu z dwóch powodów. Po pierwsze, argumentował, że poddanie się żądaniom porywaczy natychmiast naraziłoby jego pozostałych czternaścioro wnuków na niebezpieczeństwo ze strony porywaczy-kopistów. Dodał:

Drugi powód mojej odmowy był znacznie szerszy. Twierdzę, że przychylenie się do żądań przestępców i terrorystów gwarantuje jedynie ciągły wzrost i rozprzestrzenianie się bezprawia, przemocy i takich czynów jak terrorystyczne zamachy bombowe, "podniebne ataki" i zabijanie zakładników, które nękają nasz dzisiejszy świat. (Getty, 1976, str.139).

Na tych wydarzeniach oparty jest film "Wszystkie pieniądze świata" z 2017 roku. Christopher Plummer gra w nim J. Paula Getty'ego. W 2018 roku premierę miał serial telewizyjny oparty na tych wydarzeniach, Trust, w którym Donald Sutherland gra Getty'ego.