Małgorzata z Anjou

Wczesne życie i małżeństwo

Margaret urodziła się 23 marca 1430 roku w Pont-à-Mousson w Lotaryngii. Małgorzata była drugą córką René, króla Neapolu i Izabeli, księżnej Lotaryngii. Miała pięciu braci i cztery siostry, a także trzy półrodzeństwa z relacji ojca z kochankami. Jej ojciec, popularnie zwany "dobrym królem René", był księciem Anjou i tytularnym królem Neapolu, Sycylii i Jerozolimy; określano go jako "człowieka o wielu koronach, ale nie o królestwach". Małgorzata została ochrzczona w Toul w Lotaryngii. Wczesne lata spędziła w zamku w Tarascon nad rzeką Rodan w Prowansji i w starym pałacu królewskim w Kapui, niedaleko Neapolu, w Królestwie Sycylii. Matka zadbała o jej wykształcenie i być może zorganizowała dla niej lekcje u uczonego Antoine'a de la Sale, który nauczał jej braci. W dzieciństwie Margaret była znana jako la petite créature.

23 kwietnia 1445 r. Margaret wyszła za mąż za króla Anglii Henryka VI w Titchfield Abbey w Hampshire. Henryk był osiem lat starszy od niej. Król i królowa Francji byli odpowiednio wujkiem i ciotką pana młodego i panny młodej: Zmarła matka Henryka, Katarzyna, była siostrą króla Karola VII, którego żona Maria z Anjou była siostrą ojca Małgorzaty René. Ponadto, Henryk rościł sobie prawo do Królestwa Francji. Kontrolował również części północnej Francji. W związku z tym król francuski zgodził się na małżeństwo Małgorzaty z rywalem pod warunkiem, że nie będzie musiał zapewniać zwyczajowego posagu i zamiast tego otrzyma od Anglików ziemie Maine i Anjou. Angielski rząd, obawiając się wysoce negatywnej reakcji, utrzymywał ten przepis w tajemnicy przed angielską opinią publiczną.

Małgorzata została koronowana 30 maja 1445 r. w Westminster Abbey przez Johna Stafforda, arcybiskupa Canterbury w wieku piętnastu lat. Została opisana jako piękna, a ponadto "już kobieta: namiętna, dumna i silna w woli". Ci, którzy spodziewali się przyszłego powrotu Anglików na terytorium Francji, wierzyli, że już teraz żarliwie rozumieją jej obowiązek ochrony interesów Korony. Wygląda na to, że tę niezłomność odziedziczyła po matce, która walczyła o ustalenie roszczeń męża do Królestwa Neapolu, oraz po ojcowskiej babci Yolande z Aragonii, która faktycznie rządziła Anjou "męską ręką", porządkując prowincję i trzymając się z dala od Anglików. Dzięki przykładowi rodziny i własnej silnej osobowości, była ona w pełni zdolna do zostania "mistrzynią Korony".

Narodziny syna

Henryk był bardziej zainteresowany religią i nauką niż sprawami wojskowymi i nie był królem sukcesu. Panował od czasu, gdy miał zaledwie kilka miesięcy. Wiele z jego czynów zostało dokonanych przez ludzi, którzy rządzili na jego miejscu. Kiedy ożenił się z Małgorzatą, jego stan psychiczny był już niestabilny. W czasie, gdy urodził się ich jedyny syn, Edward z Westminsteru, książę Walii (13 października 1453 r.), Henryk doznał już całkowitego załamania. Pojawiły się pogłoski, że nie był w stanie ojcem dziecka i że nowy książę Walii był wynikiem cudzołożnej łączności. Wielu ^[kto?] spekulowało, że albo Edmund Beaufort, 2. książę Somerset, albo James Butler, 5. hrabia Ormond był faktycznym ojcem młodego księcia. Obaj byli wiernymi sojusznikami Margaret.

Mimo że Margaret była agresywną partyzantką i miała zmienny temperament, podzielała miłość męża do nauki ze względu na jej kulturalne wychowanie. Objęła również patronat nad założeniem Queens' College w Cambridge.

Elżbieta Woodville (ur. ok. 1437 r.), późniejsza królowa Anglii, jako przyszła żona rywala męża Małgorzaty, króla Edwarda IV, podobno służyła Małgorzacie z Anjou jako służąca honorowa. Istnieje jednak zbyt mało dowodów, aby historycy mogli to ustalić z całkowitą pewnością: kilka kobiet na dworze Małgorzaty nosiło imię Elżbieta lub Izabela Grey.

Małżeństwo Henryka VI i Małgorzaty Anjou zostało przedstawione w tej miniaturze z ilustrowanego rękopisu Vigilles de Charles VII autorstwa Martial d'Auvergne.


Opactwo Titchfield w 2014 r.

Początki dynastycznych wojen domowych

Enmity pomiędzy Margaret i Księciem Yorku

Po przejściu na emeryturę w Londynie, aby mieszkać w wystawnym stanie w Greenwich, Małgorzata była zajęta opieką nad swoim młodym synem i nie wykazywała żadnych oznak woli politycznej, dopóki nie uwierzyła, że jej mężowi grozi deportacja przez ambitnego Ryszarda Yorka, trzeciego księcia Yorku, który ku jej konsternacji został mianowany opiekunem lorda, podczas gdy Henryk był niezdolny do służby umysłowej w latach 1453-1454. Książę ten był wiarygodnym pretendentem do angielskiego tronu i pod koniec jego protekcji było wielu potężnych szlachciców i krewnych gotowych poprzeć jego roszczenia. Książę Yorku był potężny; doradcy Henryka skorumpowani; sam Henryk ufny, giętki i coraz bardziej niestabilny; Małgorzata wyzywająco niepopularna, ponura i odważnie zdeterminowana, by utrzymać koronę angielską dla swego potomstwa. Jednak co najmniej jeden uczony identyfikuje źródło ostatecznego upadku Lancasterów nie jako ambicje Yorków, lecz jako nieocenioną wrogość Małgorzaty wobec Yorków i jej nadmierną pobłażliwość wobec niepopularnych sojuszników. Niemniej jednak, królowa Małgorzata była potężną siłą w świecie polityki. Król Henryk był do kitu w jej rękach, gdy chciała coś zrobić.

Biograf Małgorzaty, Helen Maurer, nie zgadza się jednak z wcześniejszymi historykami, którzy datowali tak bardzo rozchwytywaną wrogość między królową a Yorkiem do czasu uzyskania przez niego urzędu protektora. Sugeruje ona, że wzajemny antagonizm pojawił się dwa lata później, w 1455 roku, w następstwie pierwszej bitwy pod St. Albans, kiedy Małgorzata postrzegała go jako wyzwanie dla królewskiego autorytetu. Maurer opiera ten wniosek na rozsądnym studium schematu wręczania prezentów przez Małgorzatę; ujawniło to, że Małgorzata przywiązywała dużą wagę do wykazania, że faworyzowała zarówno Yorka, jak i Edmunda Beauforta (Somerset) w równym stopniu na początku lat pięćdziesiątych. Maurer twierdzi również, że Margaret zdawała się akceptować ochronę Yorków i twierdzi, że nie ma żadnych istotnych dowodów na poparcie wieloletniego przekonania, że była odpowiedzialna za wykluczenie Yorków z Wielkiej Rady po wyzdrowieniu Henryka (patrz poniżej).

Z kolei nieżyjący już historyk Paul Murray Kendall utrzymywał, że sprzymierzeńcy Małgorzaty, Edmund Beaufort (Somerset) i William de la Pole, ówczesny hrabia Suffolk, nie mieli trudności z przekonaniem jej, że York, do tego czasu jeden z najbardziej zaufanych doradców Henryka VI, był odpowiedzialny za jej niepopularność i już zbyt potężny, by mu zaufać. Małgorzata nie tylko przekonała Henryka, by odwołał Yorka ze stanowiska gubernatora we Francji i wygnał go zamiast tego do Irlandii, ale także wielokrotnie próbowała go zamordować podczas jego podróży do i z Irlandii, raz w 1449 r. i ponownie w 1450 r. Edmund Beaufort (Somerset) i Suffolk byli współodpowiedzialni za tajną kapitulację Maine w 1448 r., a następnie katastrofalną stratę reszty Normandii w 1449 r. wplątali Małgorzatę i dwór Henryka w zamieszki, powstania magnatów i wezwali do impeachmentu i egzekucji dwóch najsilniejszych sojuszników Małgorzaty. Mogło to również spowodować, że ostateczna bitwa na śmierć i życie Małgorzaty i rodu Yorków stała się nieunikniona, ponieważ Ryszard okazał się niebezpiecznie popularny wśród Gmin. Ryszard z Yorku, bezpiecznie powrócił z Irlandii w 1450 r., skonfrontował się z Henrykiem i został ponownie przyjęty jako zaufany doradca. Wkrótce potem Henryk zgodził się zwołać parlament, aby odpowiedzieć na wezwania do reform. Kiedy Parlament się spotkał, żądania te nie mogły być mniej akceptowalne dla Małgorzaty: nie tylko Edmund Beaufort (Somerset) i Suffolk zostali oskarżeni o kryminalne niewłaściwe zarządzanie sprawami francuskimi i obalenie sprawiedliwości, ale także o to, że zantagonizował on króla przeciwko księciu Yorku, zarzucając mu przestępstwo przeciwko Suffolkowi (obecnie księciu). Ponadto, wysuwane żądania reform obejmowały uznanie księcia Yorku za pierwszego radnego króla, a Marszałka Gminy, być może z większym zapałem niż mądrością, zaproponował nawet uznanie Ryszarda, księcia Yorku, za następcę tronu. W ciągu kilku miesięcy Małgorzata odzyskała jednak kontrolę nad Henrykiem, parlament został rozwiązany, nieostrożny marszałek wtrącony do więzienia, a Ryszard z Yorku na razie przeszedł na emeryturę w Walii.

W 1457 roku królestwo zostało ponownie oburzone, gdy odkryto, że Pierre de Brézé, potężny francuski generał i zwolennik Małgorzaty, wylądował na wybrzeżu angielskim i spalił miasto Sandwich. Jako przywódca 4-tysięcznej francuskiej armii z Honfleur, dążył do wykorzystania chaosu w Anglii. Burmistrz, John Drury, został zabity w tym nalocie. Następnie stała się ugruntowaną tradycją, która przetrwała do dziś, że burmistrz Sandwich nosi czarną szatę opłakując ten haniebny czyn. Margaret, we współpracy z de Brézé, stała się obiektem pogłosek i wulgarnych ballad. Publiczne oburzenie było tak duże, że Małgorzata, z wielką niechęcią, została zmuszona do dania królowi Yorku, Ryszardowi Neville'owi, 16. hrabiemu Warwickowi, prowizji na utrzymanie morza przez trzy lata. Piastował już stanowisko kapitana Calais.

Lider frakcji lancastryjskiej

Wkrótce doszło do konfliktu zbrojnego pomiędzy rywalizującymi frakcjami Yorkist i Lancastrian. W maju 1455 r., nieco ponad pięć miesięcy po tym jak Henryk VI wyzdrowiał po walce z chorobą psychiczną i skończyła się opieka Ryszarda z Yorku, Małgorzata wezwała do Wielkiej Rady, z której wykluczono Yorkistów. Rada wezwała do zebrania się rówieśników w Leicester, aby chronić króla "przed jego wrogami". York najwyraźniej był przygotowany do konfliktu i wkrótce maszerował na południe, by spotkać się z maszerującą na północ armią Lancasterów. Lancastrianie ponieśli miażdżącą klęskę w pierwszej bitwie pod St. Albans 22 maja 1455 roku. Edmund Beaufort (Somerset), hrabia Northumberland i Lord Clifford zostali zabici, Wiltshire uciekł z pola bitwy, a król Henryk został wzięty do niewoli przez zwycięskiego księcia Yorku. W marcu 1458 roku wraz z mężem i przywódcami walczących frakcji wzięła udział w procesji z okazji Dnia Miłości w Londynie.

W 1459 r. wznowiono działania wojenne w bitwie pod Blore Heath, gdzie James Tuchet, 5. baron Audley, został pokonany przez armię Yorkistów pod wodzą Richarda Neville'a, 5. hrabiego Salisbury.

Margaret z Anjou jako królowa Anglii.

Wojny Róż

Wczesne kampanie

Podczas gdy Małgorzata starała się zwiększyć poparcie dla sprawy Lancasterów w Szkocji, jej główny dowódca, Henryk Beaufort, trzeci książę Somerset, odniósł dla niej wielkie zwycięstwo w bitwie pod Wakefield 30 grudnia 1460 roku, pokonując połączone armie księcia Yorku i hrabiego Salisbury. Obaj mężczyźni zostali ścięci, a ich głowy wystawione na bramach miasta Yorku. Ponieważ Małgorzata była w Szkocji w czasie, gdy bitwa miała miejsce, nie było możliwe, aby wydała rozkazy ich egzekucji, pomimo powszechnego przekonania, że jest inaczej. Zwyciężyła w drugiej bitwie pod St. Albans (w której była obecna) 17 lutego 1461 roku. W bitwie tej pokonała siły Yorkistów Richarda Neville'a, 16. hrabiego Warwicka, i odzyskała męża. To właśnie po tej bitwie, w rażącym akcie zemsty, rozkazała rozstrzelać dwóch jeńców Yorkistów, Wilhelma Bonville'a, 1. barona Bonville'a, oraz sir Tomasza Kyriela, który pilnował króla Henryka, aby nie dopuścić do jego zranienia w czasie bitwy. Król obiecał obu rycerzom immunitet, ale Małgorzata zyskała go i nakazała ich egzekucję przez ścięcie głowy. Podobno postawiła mężczyzn przed sądem, któremu przewodniczył jej syn. "Uczciwy syn", rzekomo zapytała: "Jaka śmierć czeka tych rycerzy?" Książę Edward odpowiedział, że ich głowy powinny zostać odcięte, mimo błagań króla o litość.

Pobyt we Francji

Armia Lancasterów została pokonana w bitwie pod Towton 29 marca 1461 roku przez syna zmarłego księcia Yorku, przyszłego Edwarda IV Anglii, który obalił króla Henryka i ogłosił się królem. Małgorzata była zdecydowana odzyskać spadek po swoim synu i uciekła z nim do Walii, a później Szkocji. Znajdując drogę do Francji, sprzymierzyła się z kuzynem, królem Francji Ludwikiem XI, i za jego namową pozwoliła na podejście byłego zwolennika Edwarda, Ryszarda Neville'a, hrabiego Warwicka, który wypadł z byłym przyjacielem w wyniku małżeństwa Edwarda z Elżbietą Woodville, a teraz szuka zemsty za utratę jego politycznych wpływów. Córka Warwicka, Anne Neville, wyszła za mąż za syna Małgorzaty, Edwarda, księcia Walii, aby scementować sojusz, a Małgorzata nalegała, aby Warwick wrócił do Anglii, aby się wykazać, zanim pójdzie za nią. Zrobił to, przywracając krótko Henryka VI na tron 3 października 1470 roku.

Ostateczna porażka w Tewkesbury

Gdy Małgorzata, jej syn i synowa (Anna) byli już gotowi podążać za Warwickiem z powrotem do Anglii, stoliki ponownie odwróciły się na korzyść Yorkistów, a hrabia został pokonany i zabity przez powracającego króla Edwarda IV w bitwie pod Barnet 14 kwietnia 1471 roku. Małgorzata została zmuszona do poprowadzenia własnej armii w bitwie pod Tewkesbury 4 maja 1471 r., w której siły Lancasterów zostały pokonane, a jej siedemnastoletni syn Edward z Westminsteru został zabity. Okoliczności śmierci Edwarda nigdy nie zostały wyjaśnione; nie wiadomo, czy został on zabity w rzeczywistych walkach, czy też rozstrzelany po bitwie przez księcia Clarence'a. Gdyby zginął w bitwie, byłby jedynym księciem Walii, który kiedykolwiek to zrobił. W ciągu ostatnich dziesięciu lat Małgorzata zyskała reputację agresywnej i bezwzględnej, ale po jej porażce w Tewkesbury i śmierci jedynego syna, została całkowicie złamana na duchu. Po tym, jak pod koniec bitwy została wzięta do niewoli przez Williama Stanleya, Małgorzata została uwięziona z rozkazu króla Edwarda. Została wysłana najpierw do zamku Wallingford, a następnie przeniesiona do bezpieczniejszej Tower w Londynie. Henryk VI został również uwięziony w Tower w następstwie Tewkesbury i tam zmarł w nocy 21 maja; przyczyna jego śmierci jest nieznana, choć podejrzewano regicję. W 1472 roku została umieszczona w areszcie swojej byłej damie w oczekiwaniu na Alice Chaucer, księżnej Suffolk, gdzie przebywała do czasu okupu przez Ludwika XI w 1475 roku.

Portretowy medalion Małgorzaty z Anjou, autorstwa Piero da Milano, 1463

Śmierć

Małgorzata żyła we Francji przez następne siedem lat jako kiepska relacja króla. Została przyjęta przez Franciszka de Vignolles i zmarła w jego zamku w Dampierre-sur-Loire, niedaleko Saumur (Anjou) 25 sierpnia 1482 roku w wieku 52 lat. Została osadzona obok rodziców w katedrze Angers, ale jej szczątki zostały usunięte i rozproszone przez rewolucjonistów, którzy splądrowali katedrę podczas Rewolucji Francuskiej.

Listy Margaret

Wiele listów, napisanych przez Małgorzatę podczas jej kadencji jako królowej konsulatu, nadal istnieje. Jeden z nich został napisany do Korporacji Londyńskiej w sprawie urazów zadanych jej lokatorom na terenie dworu Enfield, który stanowił część jej ziem dolnych. Kolejny list został napisany do arcybiskupa Canterbury. Listy Małgorzaty, na których zazwyczaj widniały słowa "By the Quene", zostały zebrane w książce wydanej przez Cecila Monro, która została wydana dla Camden Society w 1863 roku.

Przodkowie

Margaret pojawia się w iluminacji w Księgach Firmy Skinnerów, 1422. Została wpisana do rejestru Bractwa Matki Bożej w 1475 roku.