Niobe (córka Tantala)

Życie

Według greckiego mitu, Niobe chełpiła się swoją wyższością nad Leto, ponieważ bogini miała tylko dwoje dzieci, bliźniaków Apolla i Artemidę, podczas gdy Niobe miała czternaścioro dzieci (Niobidów), siedmiu męskich i siedmiu żeńskich. Jej słynna wypowiedź, która wywołała oburzenie bogini, brzmi następująco:

Podczas dorocznego święta ku czci Latony i jej potomstwa, Apollina i Diany, gdy mieszkańcy Teb byli zgromadzeni, a ich czoła były ukoronowane wawrzynem, zanosząc kadzidło do ołtarzy i składając śluby, wśród tłumu pojawiła się Niobe. Jej strój był wspaniały, ze złota i klejnotów, a jej twarz tak piękna, jak tylko twarz gniewnej kobiety może być. Stała i patrzyła na ludzi wyniosłym wzrokiem. "Cóż to za głupota," powiedziała, "woleć istoty, których nigdy nie widzieliście, od tych, które stoją przed waszymi oczami! Dlaczego Latona ma być czczona bardziej niż ja? Moim ojcem był Tantalus, którego przyjmowano jako gościa przy stole bogów; moja matka była boginią. Mój mąż zbudował i rządzi tym miastem, Tebami; a Frygia jest moim ojcowskim dziedzictwem. Gdziekolwiek zwrócę oczy, oglądam elementy mojej władzy; ani moja postać, ani obecność nie są godne bogini. Do tego wszystkiego dodam, że mam siedmiu synów i siedem córek, i szukam zięciów i synowych o pretensjach godnych mojego sojuszu. Czyż nie mam powodów do dumy? Czy wolisz ode mnie tę Latonę, córkę Tytana, z dwójką jej dzieci? Ja mam ich siedem razy więcej. Szczęśliwy jestem i szczęśliwy pozostanę! Czy ktokolwiek zaprzeczy

to?

Artemida zabiła córki Niobe, a Apollo zabił synów Niobe, gdy uprawiali lekkoatletykę, przy czym ostatni z nich błagał o życie. Ciała jej dzieci leżały przez dziewięć dni niepogrzebane, gdyż Zeus zamienił ludzi w kamień; dziesiątego dnia zostały pochowane przez bogów. Apollo i Artemida zabili je zatrutymi strzałami, choć według niektórych wersji przynajmniej jedna Niobida została oszczędzona (zwykle Meliboea). Amfion, na widok martwych synów, albo popełnił samobójstwo, albo został zabity przez Apollina za przysięgę zemsty. Zdruzgotana Niobe uciekła na górę Sipylus (Spil Mount) w Lidii w Anatolii i zamieniła się w kamienny wodospad, płacząc nieustannie. Na Górze Spil znajduje się naturalna formacja skalna przypominająca kobiecą twarz, którą uważa się za twarz Niobe. Nie należy jej mylić z rzeźbą wyrytą w skale pobliskiej skały Coddinus, na północ od Góry Spil, prawdopodobnie przedstawiającą Cybele, a miejscowi przypisują ją Broteasowi, brzydkiemu bratu Niobe. Formacja skalna jest również znana jako "Płaczący Kamień", ponieważ mówi się, że kamień płacze łzami podczas lata. Skała wydaje się płakać, ponieważ jest porowatym wapieniem i woda deszczowa przesącza się przez pory.

Istnieją różne relacje na temat tego, jak i gdzie zginęła Niobe; historia powrotu Niobe z Teb do jej lidyjskiej ojczyzny jest zapisana w Bibliotheke 3.46.

Imiona i liczba jej dzieci, a także czas i miejsce ich śmierci są różnie podawane. Owa "Niobe", opisana przez Pausaniasa (i. 21) i Quintusa Smyrnaeusa (i. 293-306), obydwaj pochodzący z tego okręgu, była wyglądem, jaki przybierało urwisko na Sipylusie, gdy widziano je z daleka i z właściwego punktu widzenia (patrz Jebb o Sofoklesie, Antygona, 831). Należy ją odróżnić od archaicznej figury wciąż widocznej, wyrzeźbionej w północnej stronie góry w pobliżu Magnezji, której tradycja nadała nazwę Niobe, ale która w rzeczywistości jest przeznaczona dla Cybele.

Według niektórych Niobe jest boginią śniegu i zimy, której dzieci, zabite przez Apollina i Artemidę, symbolizują lód i śnieg roztopiony wiosną przez słońce; według innych jest boginią ziemi, której potomstwo - roślinność i owoce ziemi - jest wysuszane i zabijane każdego lata przez promienie boga słońca. Burmeister uważa legendę za incydent w walce między zwolennikami Dionizosa i Apolla w Tebach, w której ci pierwsi zostali pokonani i wypędzeni z powrotem do Lidii. Heffter buduje historię wokół kapiącej skały w Lidii, która w rzeczywistości reprezentuje azjatycką boginię, ale przez Greków została wzięta za zwykłą kobietę. Enmann, który interpretuje imię jako "ta, która uniemożliwia wzrost" (w przeciwieństwie do Leto, który uczynił kobiety płodnymi), uważa, że głównym punktem mitu jest utrata przez Niobe jej dzieci. Porównuje jej historię z historią Lamii, która po tym, jak jej dzieci zostały zabite przez Zeusa, wycofała się do samotnej jaskini i porywała oraz zabijała dzieci innych. Pojawienie się skały na Sipylusie dało początek opowieści o Niobe, która została zamieniona w kamień. Tragediopisarze wykorzystali jej historię, by wskazać morał o niestałości ludzkiego szczęścia; Niobe stała się reprezentantką ludzkiej natury, skłonnej do pychy w dobrobycie i zapominającej o szacunku i uległości należnej bogom.

Tragiczna historia Niobe była ulubionym tematem w literaturze i sztuce. Ajschylos i Sofokles napisali na jej temat tragedie; Owidiusz opisał ją obszernie w swoich Metamorfozach. W sztuce najsłynniejszym przedstawieniem była marmurowa grupa Niobe i jej dzieci, zabrana przez Sosiusa do Rzymu i ustawiona w świątyni Apolla Sosianusa (Pliniusz, Nat. Hist. xxxvi. 4). To, co prawdopodobnie jest rzymską imitacją tego dzieła, zostało znalezione w 1583 roku w pobliżu Lateranu, a obecnie znajduje się w galerii Uffizi we Florencji. W starożytności spierano się, czy oryginał był dziełem Praksytelesa czy Scopasa, a współczesne autorytety nie są zgodne co do jego tożsamości z grupą wspomnianą przez Pliniusza.

Historia Niobe jest starożytna wśród Greków: Achilles wspomina o Niobe Priamowi w Iliadzie Homera, księga XXIV, jako o typie opłakiwania. Priam jest podobny do Niobe, ponieważ jest w żałobie po swoim synu Hektorze, który został zabity i nie został pochowany przez kilka dni. Niobe jest również wspomniana w "Antygonie" Sofoklesa: w marszu ku śmierci Antygona porównuje swoją samotność do samotności Niobe. Niobe Ajschylosa, której akcja rozgrywa się w Tebach, zachowała się we fragmentarycznych cytatach, uzupełnionych o arkusz papirusu zawierający dwadzieścia jeden linijek tekstu. Z fragmentów wynika, że przez pierwszą część tragedii pogrążona w żałobie Niobe siedzi zawoalowana i milcząca. Sofokles również stworzył Niobe, która zaginęła. Co więcej, konflikt między Niobe i Leto jest wspomniany w jednym z fragmentów poetyckich Sappho ("Zanim zostały matkami, Leto i Niobe były najbardziej oddanymi przyjaciółkami"). Temat Niobe i zniszczenia Niobidów należał do repertuaru attyckich malarzy waz, inspirował grupy rzeźbiarskie i freski ścienne, a także reliefy na rzymskich sarkofagach.

Ikoniczne łzy Niobe zostały również wspomniane w solilokwium Hamleta (Akt 1, Scena 2), w którym przeciwstawia on żałobę matki po zmarłym królu, ojcu Hamleta - "jak Niobe, wszystkie łzy" - jej niestosownemu, pospiesznemu małżeństwu z Klaudiuszem.

Apollo i Diana atakują Niobe i jej dzieci autorstwa Anicet-Charles-Gabriel Lemonnier.


Ranny Niobid , ok. 440 r. p.n.e., odkryty w Ogrodach Sallusta, okres hellenistyczny