Itanium

Odbiór rynkowy

Potężny rynek serwerów typu Power-type

Kiedy pierwszy raz został wydany w 2001 roku, szybkość Itanium była rozczarowująca w porównaniu z innymi typami procesorów. Wykorzystanie istniejących aplikacji i systemów operacyjnych x86 było szczególnie złe, a jeden z testów w 2001 r. wykazał, że jest on tak szybki jak Pentium 100 MHz (Pentium 1,1 GHz było wtedy na rynku). Itanium nie odniósł sukcesu w porównaniu z IA-32 czy RISC, a jeszcze gorszy był po wypuszczeniu na rynek x86-64, który pracował ze starszymi aplikacjami x86.

W artykule z 2009 r. o historii Itanium - "Jak Itanium zabił przemysł komputerowy" - dziennikarz John C. Dvorak doniósł "To nadal jest jednym z wielkich fiascos [złe sytuacje] ostatnich 50 lat" . Pisarz technologii Ashlee Vance napisał, że powolność w szybkości i wydaniu "zamienił produkt w żart w branży chipowej". W jednym z wywiadów, Donald Knuth powiedział: "Podejście Itanium... miało być tak wspaniałe - aż do momentu, gdy okazało się, że pożądane kompilatory były w zasadzie niemożliwe do napisania".

Zarówno Red Hat, jak i Microsoft powiedzieli, że przestaną zezwalać na używanie Itanium w swoich systemach operacyjnych. Jednak inne dystrybucje Linuksa, takie jak Gentoo i Debian, są nadal dostępne dla Itanium. 22 marca 2011 roku Oracle powiedział, że nie będzie już wspierał Itanium, ale będzie kontynuował wsparcie dla swoich istniejących produktów. W październiku 2013 r. Oracle zapowiedział wydanie Bazy Danych Oracle 12.1.0.1.0 na HP-UX Itanium 11.31 do początku 2014 r.

Były urzędnik firmy Intel powiedział, że Itanium stał się rentowny (zdolny do zarabiania dużych pieniędzy) dla Intela pod koniec 2009 roku. W 2009 r. i później, Itanium był używany głównie na serwerach przez HP, który zrobił 95% serwerów Itanium, więc głównym systemem operacyjnym dla Itanium był HP-UX. W dniu 22 marca 2011 r., Intel powiedział, że będzie nadal wspierać Itanium całkowicie z wielu nowych chipów Itanium są tworzone i na czas.

Inne rynki

Chociaż Itanium dobrze poradził sobie z obliczeniami wysokiej klasy, Intel chciał, aby miał więcej zastosowań w porównaniu z oryginalną architekturą x86.

Firma AMD zdecydowała się na łatwiejszy pomysł, tworząc x86-64, 64-bitowy dodatek do architektury x86, który Microsoft wkrótce obsługiwał w systemie Microsoft Windows, więc Intel musiał włączyć ten sam typ 64-bitowego dodatku do procesorów x86. x86-64 może wykorzystywać istniejące 32-bitowe aplikacje przy pełnej szybkości sprzętowej, ale posiada 64-bitowe adresy pamięci i inne dodatki do nowych aplikacji. Architektura ta stała się obecnie najczęściej stosowaną 64-bitową architekturą na rynku komputerów stacjonarnych i laptopów, a 64-bitowa architektura ARMv8 zasila wiele urządzeń mobilnych, używanych we współczesnych telefonach iPhone, iPadach, iPodach Touche, a obecnie wielu telefonach i tabletach z systemem Android, takich jak Nexus 6P i Nexus 9. Niektóre stacje robocze oparte na technologii Itanium zostały początkowo wprowadzone przez firmy takie jak SGI, ale nie są już dostępne. Ponieważ AMD stworzył pierwszy układ x86-64, architektura ta jest powszechnie określana jako "amd64" wewnątrz systemów operacyjnych.

Płyta główna HP z dwoma procesorami "Itanium 2".


Itanium 2 w 2003 r.


HP zx6000, stacja robocza Itanium 2 Unix

Historia

Rozwój: 1989–2000

W 1989 roku architekturę RISC (Reduced InstructionSet Computing) HP uważał za jedną instrukcję na cykl. Badacze HP próbowali stworzyć nowy typ architektury procesora, później nazwany Explicitly Parallelly Instruction Computing (EPIC), który pozwala procesorowi na używanie wielu instrukcji w każdym cyklu zegara. EPIC używa formy bardzo długiej architektury słowa instrukcji (VLIW), w której 1 słowo instrukcji miało wiele instrukcji. Dzięki EPIC, kompilator sprawdza, które instrukcje mogą być używane w tym samym czasie, dzięki czemu procesor może uruchamiać instrukcje bez potrzeby stosowania skomplikowanych metod, aby zobaczyć, które instrukcje mają być używane w tym samym czasie. Celem tego pomysłu jest umożliwienie lepszej kontroli kodu w czasie kompilacji, aby sprawdzić dodatkowe możliwości dla wielu wykonań w tym samym czasie, oraz uproszczenie konstrukcji procesora i oszczędność energii elektrycznej poprzez wyeliminowanie konieczności uruchamiania instrukcji harmonogramu.

HP uważało, że tworzenie własnych procesorów nie jest dobre dla poszczególnych firm systemowych, takich jak HP, więc HP współpracowało z firmą Intel w 1994 roku nad stworzeniem architektury IA-64, stworzonej według pomysłów EPIC. Intel chciał zrobić duży wysiłek w tworzeniu IA-64, oczekując, że wynikowy procesor będzie używany przez większość systemów korporacyjnych. HP i Intel podjęły duży wysiłek projektowy, aby stworzyć pierwszy produkt Itanium, Merced, w 1998 roku.

W trakcie tworzenia, Intel, HP i inni analitycy branżowi uważali, że IA-64 będzie bardzo popularny w serwerach, stacjach roboczych i desktopach, a pewnego dnia zastąpi architektury RISC i Complex Instruction Set Computing (CISC) dla aplikacji wielofunkcyjnych. Compaq i Silicon Graphics przestały pracować nad swoimi architekturami Alpha i MIPS, aby przejść do architektury Itanium.

Wiele grup stworzyło systemy operacyjne dla Itanium, w tym Microsoft Windows, OpenVMS, Linux, oraz typy UNIX, takie jak HP-UX, Solaris, Tru64 UNIX i Monterey/64 (ostatnie trzy nigdy nie zostały zakończone prace z uruchomieniem na Itanium). Do 1997 roku wielu z nich stwierdziło, że architektura Itanium i kompilator są trudniejsze w użyciu niż im się wydawało. Zagadnienia technologiczne, takie jak bardzo wysokie wartości tranzystorów potrzebne do dużych słów instrukcji i dużych skrytek. ^{[] Były} też problemy z projektem, ponieważ obie części zespołu stosowały różne metody i miały nieco inne priorytety. ^[] Ponieważ Merced był pierwszym procesorem EPIC, jego stworzenie miało więcej problemów, niż sądził zespół. Ponadto, koncepcja EPIC wymaga różnych zdolności kompilatora, które nigdy wcześniej nie były tworzone, więc potrzeba było więcej badań. ^[]

Intel ogłosił nazwę procesora, Itanium, 4 października 1999 roku. W ciągu zaledwie kilku godzin, nazwa Itanic został użyty jako żart, (odniesienie do Titanica, "niezatapialny" statek, który zatonął w 1912 roku ("Itanium + Titanic = Itanic")). "Itanic" został również użyty przez Rejestr, a inni, aby powiedzieć, wiele miliardów dolarów inwestycji w Itanium, a wczesny popyt z nim, nic by nie znaczyło, bo myśleli, że Itanium się nie uda.

Itanium (Merced): 2001

Itanium (Merced)
Procesor Itanium
Wyprodukowano	Od czerwca 2001 r. do czerwca 2002 r.
Wspólny producent (producenci)	Intel
Max. Szybkość zegara procesora	733 MHz do 800 MHz
Prędkości FSB	266 MT/s
Zestaw instrukcji	Itanium
Liczba rdzeni	1
L2 skrytka	96 KB
L3 skrytka	2 lub 4 MB
Gniazdo (gniazda)	PAC418
Nazwa(-y) podstawowa(-e)	Merced

W czasie, gdy Itanium został wydany w czerwcu 2001 roku, jego wydajność nie była lepsza od konkurencyjnych procesorów RISC i CISC. Itanium konkurował z systemami o małej mocy (głównie 4-CPU i małe systemy) z serwerami opartymi na procesorach x86, a także z systemami o dużej mocy, takimi jak architektura POWER firmy IBM i architektura SPARC firmy Sun Microsystems. Firma Intel przeniosła Itanium do współpracy z firmami zajmującymi się obliczeniami dużej mocy i HPC, próbując skopiować udany rynek x86 (tj. 1 architekturę, wielu dostawców systemów). Sukces pierwszej wersji procesora polegał jedynie na zastąpieniu PA-RISC w systemach HP, Alpha w systemach Compaq i MIPS w systemach SGI, ale IBM również stworzył superkomputer oparty na tej architekturze. POWER i SPARC były silne, a architektura x86 rozrosła się bardziej do przestrzeni przedsiębiorstwa, ze względu na łatwiejsze skalowanie i bardzo dużą bazę instalacyjną.

Tylko kilka tysięcy systemów wykorzystujących 1. procesor Itanium, Merced, zostały sprzedane, ze względu na gorszą wydajność, wysokie koszty i mniej Itanium wykonane oprogramowanie. Intel zobaczył, że Itanium wymaga więcej rodzimego oprogramowania do pracy dobrze, więc Intel zrobił tysiące systemów dla niezależnych dostawców oprogramowania, aby pomóc im zrobić oprogramowanie Itanium. HP i Intel wprowadziły na rynek 2. procesor Itanium, Itanium 2, rok później.

Itanium 2: 2002-2010

Itanium 2 (McKinley)
Procesor Itanium 2
Wyprodukowano	Od 2002 do 2010 r.
Zaprojektowany przez	Intel
Wspólny producent (producenci)	Intel
Max. Szybkość zegara procesora	900 MHz do 2,53 GHz
Zestaw instrukcji	Itanium
Liczba rdzeni	1, 2, 4 lub 8
L2 skrytka	256 KB na Itanium2 256 KB (D) + 1 MB(I) lub 512 KB (I) na Itanium2 serii 9x00)
L3 skrytka	1,5-32 MB
Gniazdo (gniazda)	PAC611 FC-LGA6 (LGA1248) (seria Itanium 9300)
Nazwa(-y) podstawowa(-e)	McKinley Madison Hondo Deerfield Montecito Montvale Tukwila Poulson

Procesor Itanium 2 został wydany w 2002 roku, dla serwerów korporacyjnych i nie wszystkie obliczenia dużej mocy. Pierwsza wersja Itanium 2, o kryptonimie McKinley, została stworzona przez HP i Intel. Naprawiła ona wiele problemów pierwszego procesora Itanium, które były spowodowane głównie przez zły podsystem pamięci. McKinley posiadał 221 milionów tranzystorów (25 milionów z nich było dla logiki), miał 19,5 mm na 21,6 mm (421 mm2) i został stworzony w procesie projektowania 180 nm oraz w procesie CMOS z 6 warstwami aluminium.

W 2003 roku firma AMD wydała Opteron, który zaimplementował pierwszą architekturę x86-64 (wówczas nazywaną AMD64). Opteron odniósł znacznie większy sukces, ponieważ był to prosty upgrade z x86. Intel wdrożył x86-64 w swoich procesorach Xeon w 2004 roku.

W 2003 roku Intel wydał nowy procesor Itanium 2 o kryptonimie Madison. Madison stosował proces 130 nm i był podstawą wszystkich nowych procesorów Itanium do czerwca 2006 roku.

W marcu 2005 r. Intel ogłosił, że pracuje nad nowym procesorem Itanium, o kryptonimie Tukwila, który ma zostać wprowadzony na rynek w 2007 roku. Tukwila będzie miała 4 rdzenie procesora i zastąpi magistralę Itanium nowym wspólnym interfejsem systemowym, który będzie również używany przez nowy procesor Xeon. Jeszcze w tym samym roku Intel zmienił datę premiery Tukwili na koniec 2008 roku.

W listopadzie 2005 r. najwięksi producenci serwerów Itanium współpracowali z firmą Intel i wieloma dostawcami oprogramowania w celu stworzenia Itanium Solutions Alliance, aby promować architekturę i przyspieszyć przenoszenie oprogramowania. Sojusz twierdzi, że jego członkowie zainwestowaliby 10 miliardów dolarów w rozwiązania Itanium do końca dekady.

W 2006 r. Intel dostarczył Montecito (sprzedawany jako seria Itanium 2 9000), dwurdzeniowy procesor o wydajności około 2x i o 20% mniejszym zużyciu energii.

Intel wydał serię Itanium 2 9100 o kryptonimie Montvale, w listopadzie 2007 roku. W maju 2009 roku premiera dla Tukwila, następcy Montvale, została ponownie zmieniona, a premiera dla OEM-ów planowana jest na pierwszy kwartał 2010 roku.

Itanium 9300 (Tukwila): 2010

Procesor z serii Itanium 9300, o kryptonimie Tukwila, został wprowadzony na rynek 8 lutego 2010 roku, z większą wydajnością i ilością pamięci.

Tukwila wykorzystuje proces 65 nm, posiada od dwóch do czterech rdzeni, do 24 MB pamięci podręcznej procesora, technologię Hyper-Threading oraz nowe sterowniki pamięci. Posiada również dwuurządzeniową korekcję danych, która pomaga w rozwiązywaniu problemów z pamięcią. Tukwila posiada również Intel QuickPath Interconnect (QPI), który zastępuje architekturę magistrali Itanium. Maksymalna przepustowość wewnętrzna procesora wynosi 96 GB/s, a maksymalna przepustowość pamięci 34 GB/s. Dzięki QuickPath, procesor posiada wbudowane kontrolery pamięci, które sterują pamięcią za pomocą interfejsów QPI do komunikacji z innymi procesorami i koncentratorami wejść/wyjść. QuickPath jest również używany z procesorami Intel wykorzystującymi architekturę Nehalem, dzięki czemu Tukwila i Nehalem mogą używać tych samych chipsetów. Tukwila zawiera cztery kontrolery pamięci, z których każdy obsługuje wiele DDR3 DIMM poprzez oddzielny kontroler pamięci, podobny do procesora Nehalem Xeon o nazwie Beckton.

Itanium 9500 (Poulson): 2012

Ten artykuł wymaga aktualizacji. Możesz pomóc Wikipedii, aktualizując go. (marzec 2014)

Procesor z serii Itanium 9500, kodowany jako Poulson, jest kolejnym procesorem w Tukwila i został wydany 8 listopada 2012 roku. Intel mówi, że pomija technologię procesową 45 nm i wykorzystuje zamiast niej technologię procesową 32 nm; posiada 8 rdzeni, architekturę o 12 szerokościach emisji, wielowątkowe dodatki i nowe instrukcje dotyczące równoległości, w tym wirtualizację. Rozmiar pamięci podręcznej Poulson L3 wynosi 32 MB. Rozmiar pamięci podręcznej L2 to 6 MB, 512 I KB, 256 D KB na rdzeń. Rozmiar Poulsona wynosi 544 mm², mniej niż rozmiar Tukwila (698,75 mm²).

Na targach ISSCC 2011, Intel przedstawił referat zatytułowany "A 32nm 3,1 miliarda tranzystorowych 12-Wide-Issue Itanium Processor for Mission Critical Servers". Biorąc pod uwagę historię udostępniania przez firmę Intel szczegółów na temat mikroprocesorów Itanium na ISSCC, dokument ten najprawdopodobniej odnosi się do Poulsona. Analityk David Kanter spekuluje, że Poulson wykorzysta nową architekturę, z bardziej zaawansowaną formą wielowątkowości, która wykorzystuje aż dwa wątki, aby poprawić wydajność pracy jedno- i wielowątkowej. Nowe informacje pojawiły się na konferencji Hot Chips.

Nowe informacje domagają się poprawy wielowątkowości, poprawy niezawodności (Instruction Replay RAS) oraz kilku nowych instrukcji (priorytet wątków, instrukcja liczby całkowitej, wstępne ustawianie pamięci podręcznej, wskazówki dotyczące dostępu do danych).

W dokumencie Intel's Product Change Notification (PCN) 111456-01 wymieniono 4 modele procesorów z serii Itanium 9500, które zostały usunięte w zmienionej wersji dokumentu. Części te zostały później wymienione w bazie danych Intel Material Declaration Data Sheets (MDDS). Firma Intel opublikowała później podręcznik referencyjny Itanium 9500.

Modele są:

Numer procesora	Częstotliwość:
9520	1,73 GHz
9540	2,13 GHz
9550	2,4 GHz
9560	2,53 GHz

Historia prognozy sprzedaży serwera Itanium.

Udział w rynku

W porównaniu do swoich procesorów serwerowych Xeon, Itanium nigdy nie był dużym produktem dla firmy Intel. Intel nie wydaje numerów produkcyjnych. Jeden z analityków branżowych oszacował, że wskaźnik produkcji wyniósł 200.000 procesorów rocznie w 2007 roku.

Według Gartner Inc, całkowita liczba serwerów Itanium (nie procesorów) sprzedanych przez wszystkich sprzedawców w 2007 roku, wyniosła około 55 000. (Nie jest jasne, czy serwery w klastrach liczono jako jeden serwer, czy też nie.) Dla porównania: 417 000 serwerów RISC (rozmieszczonych na wszystkich sprzedawcach RISC) i 8,4 mln serwerów x86. IDC informuje, że w latach 2001-2007 sprzedano łącznie 184 000 systemów opartych na technologii Itanium. Dla połączonego rynku systemów POWER/SPARC/Itanium, IDC podaje, że POWER zdobył 42% przychodów, a SPARC 32%, podczas gdy przychody z systemu opartego na Itanium osiągnęły 26% w drugim kwartale 2008 roku. Według analityka IDC, w 2007 roku, HP miało około 80% przychodów z systemu Itanium. Według Gartnera, w 2008 roku, HP miał 95% sprzedaży Itanium. Sprzedaż systemu Itanium HP wynosiła 4,4 miliarda dolarów na koniec 2008 roku, a 3,5 miliarda dolarów na koniec 2009 roku, w porównaniu do 35% spadku przychodów z systemu UNIX dla Sun i 11% spadek dla IBM, z x86-64 wzrost przychodów z serwerów o 14% w tym okresie.

W grudniu 2012 r. firma IDC opublikowała raport z badań, w którym stwierdzono, że dostawy serwerów Itanium pozostaną na stałym poziomie do 2016 r., z roczną dostawą 26 000 systemów (spadek o ponad 50% w porównaniu z dostawami w 2008 r.).

Wsparcie sprzętowe

Systemy

Produkty Itanium producentów serwerów
Firma			Najnowszy produkt
Nazwa	z	do	Nazwa	Jednostki centralne
Compaq	2001	2001	ProLiant 590	1–4
IBM	2001	2005	x455	1–16
Dell	2001	2005	PowerEdge 7250	1–4
Hitachi	2001	2008	BladeSymfonia1000	1–8
Unisys	2002	2009	ES7000/jeden	1–32
SGI	2001	2011	Altix 4000	1–2048
Fujitsu	2005	2011	PRIMEQUEST	1–32
HP	2001	Teraz	Uczciwość	1–256
Bull	2002	Teraz	Skala NovaScale 9410	1–32
NEC	2002	Teraz	nx7700i	1–256
Inspur	2010	Teraz	TS10000	2-1024
Huawei	2012	Teraz	????	????

Na rok 2015^{[aktualizacja]}, tylko kilku dostawców posiada systemy Itanium, takie jak HP, Bull, NEC, Inspur i Huawei. Intel oferuje obudowę, która może być wykorzystywana przez integratorów systemów do budowy systemów Itanium. HP, jedyny z 4 największych producentów serwerów w branży, który obecnie sprzedaje systemy Itanium, tworzy co najmniej 80% wszystkich systemów Itanium. HP sprzedało 7.200 systemów w pierwszym kwartale 2006 roku. Większość sprzedanych systemów Itanium to serwery korporacyjne i maszyny do dużych obliczeń technicznych, a każdy system kosztuje około 200.000 dolarów. Typowy system wykorzystuje osiem lub więcej procesorów Itanium.

Chipsety

Autobus Itanium komunikuje się z resztą systemu. Producenci serwerów korporacyjnych różnicują swoje systemy poprzez tworzenie własnych chipsetów, które łączą procesor z pamięcią, połączeniami i kontrolerami peryferyjnymi. Chipset jest sercem architektury na poziomie systemowym dla każdego projektu systemu. Stworzenie chipsetu kosztuje dziesiątki milionów dolarów i stanowi duże zaangażowanie w wykorzystanie Itanium. IBM stworzył chipset w 2003 roku, a Intel w 2002 roku, ale żaden z nich nie opracował chipsetu do obsługi technologii takich jak DDR2 czy PCI Express. Obecnie nowoczesne chipsety dla Itanium obsługujące takie technologie są produkowane przez HP, Fujitsu, SGI, NEC i Hitachi.

Model procesora Itanium "Tukwila" został zaprojektowany tak, aby współdzielić wspólny chipset z procesorem Intel Xeon EX (procesor Intel Xeon przeznaczony dla czterech procesorów i większych serwerów). Celem jest usprawnienie rozwoju systemu i zmniejszenie kosztów dla producentów OEM-ów serwerów, z których wielu opracowuje zarówno serwery oparte na Itanium, jak i Xeon. Jednak w 2013 roku cel ten został zepchnięty z powrotem do "oceniania pod kątem przyszłych możliwości wdrożenia".

Obsługa oprogramowania

Itanium jest lub był obsługiwany (tzn. nie można już kupić wersji Windows) przez następujące systemy operacyjne:

• HP-UX 11i; zaproponowano port Intel 64 (x86-64), ale później został on anulowany.
• Rodzina Windows
• Windows XP 64-Bit Edition (nieobsługiwany; pierwsze wydanie Windows do obsługi)
• Windows Server 2003 (nieobsługiwany)
• Windows Server 2008 (Rozszerzone wsparcie do 14 stycznia 2020. Rozszerzona pomoc techniczna będzie otrzymywać tylko poprawki błędów i żadnych nowych funkcji, w tym obsługę przyszłych procesorów. Jest to ostatnia wersja systemu Windows nadal z obsługą programu Itanium. Systemy Windows Server 2008 i Server 2008 R2 otrzymały aktualizację zabezpieczeń w połowie 2018 roku).
• Windows Server 2008 R2 (Jest to ostatnia wersja systemu Windows obsługująca Itanium).
• Dystrybucje Linuksa

o     

• Gentoo
• SUSE's SLES (nieobsługiwane od SLES 12; obsługiwane przez SLES 11 SP4)

o     

• TurboLinux (był pierwszym Linuksem obsługiwanym w wersji 7 w 2001 r.)
• FreeBSD (bez wsparcia; był wspierany w 10.4 (do października 2018 EOL) jako: "Tier 2" przez FreeBSD 10. Nieobsługiwany po.")
• NetBSD (tylko oddział rozwojowy, ale "formalne wydanie nie jest dostępne").
• OpenVMS I64 (do 2020 r.); opracowywany jest port Intel 64 (x86-64).
• NonStop OS; opracowano port Intel 64 (x86-64)
• Bull GCOS 8
• NEC ACOS-4 (pod koniec września 2012 roku NEC ogłosił powrót z IA-64 do poprzedniej linii zastrzeżonych procesorów mainframe NOAH dla ACOS-4).

Microsoft ogłosił, że Windows Server 2008 R2 będzie ostatnią wersją Windows Server obsługującą Itanium (obsługa rozpoczęła się od XP), a także zaprzestanie rozwoju wersji Itanium Visual Studio i SQL Server. Podobnie, Red Hat Enterprise Linux 5 (wydany po raz pierwszy w marcu 2007) był ostatnią edycją Itanium Red Hat Enterprise Linux i Debian nie obsługuje już oficjalnie Itanium (ostatnie wydanie z oficjalnym wsparciem to Debian 7 / Wheezy i nie było objęte Długoterminowym Wsparciem (LTS), ale nieoficjalne wsparcie dla nowszego Debiana jest nadal dostępne w ograniczonej formie przez porty Debiana; ostatnie dostępne jądro w portach typu wheezy-backports to Linux 3.14.0, który został wydany 30 marca 2014, ale możliwe jest ręczne uaktualnienie do najnowszej wersji 3.14.x, lub do nowszych wersji jądra, jak 4.17.17 we wrześniu 2018), a ponadto Canonical Ltd. zdecydował się nie wspierać Itanium dla Ubuntu 10.04 LTS (wydany w kwietniu 2010, obecnie wycofany). HP nie będzie wspierał ani certyfikował Linuksa na serwerach Itanium 9300 (Tukwila).

Pod koniec września 2012 r. NEC ogłosił powrót z IA-64 do poprzedniej linii zastrzeżonych procesorów NOAH, obecnie produkowanych w wariancie czterordzeniowym na 40 nm, zwanym NOAH-6.

HP sprzedaje technologię wirtualizacji dla Itanium o nazwie Integrity Virtual Machines.

Aby umożliwić uruchamianie większej ilości oprogramowania na Itanium, Intel wspierał rozwój kompilatorów zoptymalizowanych dla platformy, a zwłaszcza własnego pakietu kompilatorów. Od listopada 2010 r., wraz z wprowadzeniem nowych pakietów produktów, kompilatory Intel Itanium nie były już łączone z kompilatorami Intel x86 w jednym produkcie. Intel oferuje narzędzia Itanium i narzędzia Intel x86, w tym kompilatory, niezależnie w różnych pakietach produktów. GCC, Open64 i Microsoft Visual Studio 2005 (i późniejsze) są również w stanie produkować kod maszynowy dla Itanium. Według Itanium Solutions Alliance na początku 2008 r. dostępnych było ponad 13 000 aplikacji dla systemów opartych na Itanium, choć w przeszłości firma Sun zakwestionowała liczniki aplikacji Itanium. ISA wspierał również Gelato, grupę użytkowników Itanium HPC i społeczność programistów, którzy przenieśli i obsługiwali oprogramowanie open-source dla Itanium.

Emulacja

Emulacja jest techniką, która pozwala komputerowi na wykonanie kodu binarnego, który został skompilowany dla innego typu komputera. Przed przejęciem QuickTransit przez IBM w 2009 roku, oprogramowanie binarne aplikacji dla IRIX/MIPS i Solaris/SPARC mogło być uruchamiane za pomocą emulacji typu "dynamiczne tłumaczenie binarne" na Linuxie/Itanium. Podobnie, HP wdrożyło metodę wykonywania PA-RISC/HP-UX na Itanium/HP-UX poprzez emulację, aby uprościć migrację klientów PA-RISC do zupełnie innego zestawu instrukcji Itanium. Procesory Itanium mogą również uruchamiać środowisko mainframe GCOS z Groupe Bull i kilku systemów operacyjnych x86 poprzez symulatory zestawu instrukcji.

Konkurs

Itanium jest przeznaczony dla rynku serwerów korporacyjnych i komputerów o wysokiej wydajności (HPC). Inne linie procesorów dla przedsiębiorstw i HPC to SPARC M7 firmy Oracle Corporation, SPARC64 X+ firmy Fujitsu oraz POWER8 firmy IBM. Mierzona ilością sprzedanych produktów, najpoważniejsza konkurencja Itanium pochodzi od procesorów x86-64, w tym własnej linii Xeon firmy Intel i linii Opteron firmy AMD. Od 2009 roku większość serwerów była dostarczana z procesorami x86-64.

W 2005 r. systemy Itanium stanowiły około 14% przychodów z systemów HPC, ale odsetek ten spadł, ponieważ przemysł przesuwa się do klastrów x86-64 dla tej aplikacji.

Październikowy dokument Gartnera z 2008 r. na temat procesora Tukwila stwierdzał, że "...przyszła mapa drogowa dla Itanium wygląda tak samo dobrze, jak dla każdego partnera RISC jak Power czy SPARC".

Superkomputery i obliczenia o wysokiej wydajności

Komputer oparty na technologii Itanium po raz pierwszy pojawił się na liście superkomputerów TOP500 w listopadzie 2001 roku. Najlepsza pozycja kiedykolwiek osiągnięte przez system oparty na Itanium 2 na liście była #2, osiągnięty w czerwcu 2004 roku, kiedy Thunder (LLNL) wszedł na listę z Rmax 19,94 Teraflops. W listopadzie 2004 roku, Columbia weszła na listę na #2 z 51,8 teraflopsów, i był co najmniej jeden komputer na bazie Itanium w pierwszej 10 od tego czasu do czerwca 2007 roku. Szczytowa liczba maszyn na bazie Itanium na liście miała miejsce w listopadzie 2004 r., na 84 systemach (16,8%); do czerwca 2012 r. spadła do jednego systemu (0,2%), a w listopadzie 2012 r. na liście nie pozostał żaden system Itanium.

Wykres powierzchni przedstawiający reprezentację różnych rodzin mikroprocesorów na liście rankingowej superkomputera TOP500, od 1993 do 2013 roku.

Procesory

Uwolnione procesory

Procesory Itanium wykazują postęp w zakresie możliwości. Merced był dowodem koncepcji. McKinley radykalnie poprawił hierarchię pamięci i pozwolił Itanium stać się w miarę konkurencyjnym. Madison, wraz z przejściem na proces 130 nm, pozwolił na stworzenie wystarczającej ilości miejsca w pamięci podręcznej, aby pokonać główne wąskie gardła wydajności. Montecito, z procesem 90 nm, pozwoliło na implementację dwurdzeniową i znaczną poprawę wydajności na wat. Montvale dodał trzy nowe funkcje: blokadę poziomu rdzenia, przełączanie na podstawie zapotrzebowania oraz częstotliwość magistrali czołowej do 667 MHz.

Przyszli przetwórcy

Podczas procesu sądowego HP vs. Oracle Support, dokumenty sądowe rozpieczętowane przez sędziego sądu hrabstwa Santa Clara ujawnione w 2008 roku, Hewlett-Packard zapłacił Intel Corp. około 440 milionów dolarów za kontynuację produkcji i aktualizacji mikroprocesorów Itanium od 2009 do 2014 roku. W 2010 roku obie firmy podpisały kolejną umowę na 250 mln USD, która zobowiązała firmę Intel do kontynuowania produkcji centralnych procesorów Itanium dla maszyn HP do 2017 roku. Zgodnie z warunkami umów, HP musi zapłacić za chipy, które dostaje od Intela, podczas gdy Intel wprowadza na rynek chipy Tukwila, Poulson, Kittson i Kittson+ w celu stopniowego zwiększenia wydajności platformy.

Kittson

Kittson ma podążać za Poulsonem w 2015 roku. Kittson, podobnie jak Poulson, będzie wytwarzany w procesie 32 nm firmy Intel. Niewiele innych szczegółów jest znanych poza istnieniem nazwy kodowej i zgodności binarnej i gniazdowej z Poulsonem i Tukwilą, choć przejście na wspólne gniazdo z x86 Xeon "zostanie ocenione pod kątem przyszłych możliwości wdrożenia" po Kittsonie.

Oś czasowa

• 1989:
• HP rozpoczyna dochodzenie w sprawie EPIC.
• 1994:
• June: HP i Intel ogłaszają partnerstwo.
• 1995:
• Wrzesień: HP, Novell i SCO ogłaszają plany dotyczące "wysokowydajnego systemu operacyjnego UNIX", który zapewni "64-bitowe, sieciowe obliczenia na architekturze HP/Intel".
• 1996:
• Październik: Compaq ogłosił, że użyje IA-64.
• 1997:
• June: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów IA-64 osiągnie 38 miliardów dolarów rocznie do 2001 roku.
• Październik: Dell ogłasza, że będzie używał IA-64.
• Grudzień: Intel i Sun ogłaszają wspólne starania o przeniesienie Solaris do IA-64.
• 1998:
• Marsz: SCO przyznaje, że sojusz HP/SCO Unix nie żyje.
• June: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów IA-64 osiągnie 30 miliardów dolarów rocznie do 2001 roku.
• June: Intel ogłasza, że Merced zostanie opóźniony, z drugiej połowy 1999 roku do pierwszej połowy 2000 roku.
• Wrzesień: IBM ogłasza, że zbuduje maszyny Merced.
• Październik: Projekt Monterey powstaje w celu stworzenia wspólnego UNIX-u dla IA-64.
• 1999:
• Luty: Projekt Trillian jest tworzony w celu przeniesienia Linuksa na IA-64.
• Sierpień: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów IA-64 osiągnie 25 miliardów dolarów rocznie do 2002 roku.
• Październik: Intel ogłasza nazwę Itanium.
• Październik: termin Itanic jest po raz pierwszy użyty w Rejestrze.
• 2000:
• Luty: Projekt Trillian dostarcza kod źródłowy.
• June: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów Itanium osiągnie 25 miliardów dolarów rocznie do 2003 roku.
• Lipiec: Słońce i Intel zrzucają plany Solaris-on-Itanium.
• Sierpień: AMD wydaje specyfikację dla x86-64, zestawu 64-bitowych rozszerzeń własnej architektury x86 Intela, która ma konkurować z IA-64. Ostatecznie wprowadzi ją na rynek pod nazwą "AMD64".
• 2001:
• June: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów Itanium osiągnie 15 miliardów dolarów rocznie do 2004 roku.
• June: Projekt Monterey umiera.
• Lipiec: Tytan zostaje uwolniony.
• Październik: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów Itanium osiągnie 12 mld dolarów rocznie do końca 2004 roku.
• Listopad: 320-procesorowy klaster IBM Titan NOW w National Center for Supercomputing Applications znajduje się na liście TOP500 na pozycji #34.
• Listopad: Compaq opóźnia wydanie produktu Itanium z powodu problemów z procesorem.
• Grudzień: Gelato jest uformowane.
• 2002:
• Marsz: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów Itanium osiągnie 5 mld dolarów rocznie do końca 2004 roku.
• June: Itanium 2 zostaje zwolniony.
• 2003:
• April: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów Itanium osiągnie 9 miliardów dolarów rocznie do końca 2007 roku.
• April: AMD wydaje Opteron, pierwszy procesor z rozszerzeniami x86-64.
• June: Intel wydaje "Madison" Itanium 2.
• 2004:
• Luty: Intel informuje, że pracuje nad własną implementacją x86-64 (którą ostatecznie wprowadzi na rynek pod nazwą "Intel 64").
• June: Intel wydaje swój pierwszy procesor z rozszerzeniami x86-64, procesor Xeon o kodowej nazwie "Nocona".
• June: Thunder, system w LLNL z 4096 procesorami Itanium 2, jest wymieniony na liście TOP500 na pozycji #2.
• Listopad: Columbia, SGI Altix 3700 z procesorami 10160 Itanium 2 w NASA Ames Research Center, jest wymieniona na liście TOP500 na pozycji #2.
• Grudzień: Sprzedaż systemu Itanium w 2004 roku osiąga 1,4 mld dolarów.
• 2005:
• Styczeń: Porty HP OpenVMS do Itanium
• Luty: Konstrukcja serwera IBM odrzuca obsługę Itanium.
• June: An Itanium 2 ustanawia rekord SPECfp2000 wynik 2,801 w Hitachi, Ltd. Ostrze obliczeniowe.
• Wrzesień: Powstaje Itanium Solutions Alliance.
• Wrzesień: Dell wychodzi z biznesu Itanium.
• Październik: Sprzedaż serwerów Itanium sięga 619 mln dolarów/kwartał w trzecim kwartale.
• Październik: Intel ogłasza jednoroczne opóźnienie dla Montecito, Montvale i Tukwili.
• 2006:
• Styczeń: Itanium Solutions Alliance ogłasza 10 mld dolarów wspólnej inwestycji w Itanium do 2010 roku.
• Luty: IDC przewiduje, że sprzedaż systemów Itanium osiągnie 6,6 mld dolarów rocznie do 2009 roku.
• June: Intel wypuszcza dwurdzeniową serię "Montecito" Itanium 2 9000.
• 2007:
• April: CentOS (RHEL-clone) wstrzymuje wsparcie Itanium dla wersji 5.0.
• Październik: Intel wydaje serię "Montvale" Itanium 2 9100.
• November: Intel zmienia nazwę rodziny z Itanium 2 z powrotem na Itanium.
• 2009:
• Grudzień: Red Hat ogłasza, że zmniejsza wsparcie dla Itanium w następnym wydaniu systemu operacyjnego przedsiębiorstwa, Red Hat Enterprise Linux 6.
• 2010:
• Luty: Intel ogłasza serię "Tukwila" Itanium 9300.
• April: Microsoft ogłasza wycofanie wsparcia dla Itanium.
• Październik: Intel ogłasza nowe wersje kompilatora Intel C++ i kompilatora Intel Fortran dla x86/x64, natomiast obsługa Itanium jest dostępna tylko w starszych wersjach.
• 2011:
• Marsz: Oracle Corporation ogłasza, że przestanie rozwijać oprogramowanie aplikacyjne, oprogramowanie pośredniczące i Oracle Linux dla Itanium.
• Marsz: Intel i HP potwierdzają swoje poparcie dla Itanium.
• April: Huawei i Inspur ogłaszają, że będą rozwijać serwery Itanium.
• 2012:
• Luty: Dokumenty sądowe zostały wydane w sprawie między HP i Oracle Corporation, który dał wgląd w fakt, że HP płaci Intel 690 milionów dolarów, aby utrzymać Itanium na podtrzymaniu życia.
• SAP zaprzestaje wsparcia dla Business Objects na Itanium.
• Wrzesień: W odpowiedzi na wyrok sądu, Oracle przywraca wsparcie dla oprogramowania Oracle na sprzęcie Itanium.
• 2013:
• Styczeń: Intel anuluje Kittson jako 22 nm skurcz Poulsona, przenosząc go zamiast tego do procesu 32 nm.
• Listopad: HP ogłasza, że jego serwery NonStop zaczną używać chipów Intel 64 (x86-64).
• 2014:
• Grudzień: HP ogłasza, że ich następna generacja serwerów Superdome X i Nonstop X będzie wyposażona w procesory Intel Xeon, a nie Itanium. Podczas gdy HP nadal sprzedaje i oferuje wsparcie dla portfolio Integrity opartego na Itanium, wprowadzenie modelu opartego w całości na chipach Xeon oznacza koniec ery.