Tonalność
Muzyka ma tonalność, jeśli wykorzystuje nuty skali durowej lub małej. Taka muzyka ma tonalność. Jest ona w szczególnej "tonacji". Prawie cała muzyka zachodnia jest tonalna.
Cała muzyka tonalna oparta jest na skali dur lub moll. Jeśli melodia "Twinkle, twinkle little star" jest odtwarzana począwszy od nuty C, zostaną użyte nuty skali C-dur. Nuta C będzie brzmiała jak nuta domowa ("tonik") i rzeczywiście, melodia kończy się na C. Melodia mogłaby zacząć się na dowolnej innej nucie (C fis, D, E flat, E itd.), ale potrzebna będzie znajomość skal, ponieważ potrzebne będą pewne ostre lub płaskie (czarne nuty). Podczas śpiewania melodii nie ma potrzeby zastanawiać się nad skalami: piosenkarz robi je całkiem naturalnie.
Kawałek muzyki tonalnej zwykle moduluje się po jakimś czasie. Oznacza to, że zmienia on klucz. Ale muzyka nie będzie brzmiała skończona, dopóki nie powróci do oryginalnego klawisza. Jeśli ktoś śpiewa The Star-Spangled Banner i zatrzymuje się po słowach "nasza flaga wciąż tam była", to utwór brzmi tak, jakby zatrzymał się w powietrzu. Nie zabrzmi to tak długo, aż nie wróci do pierwszego klawisza w dwóch ostatnich linijkach.
Większość muzyki zachodniej od ok. 1600 r. oparta jest na tonacji dur lub moll. Ten system tonacji był używany przez wszystkich wielkich kompozytorów do XX wieku oraz w muzyce popularnej i większości muzyki ludowej. Słuchanie symfonii Beethovena jest jak podróż przez różne obszary tonalne, zawsze na końcu wracając do oryginalnego tonu. W niektórych przypadkach, jak np. V Symfonia Beethovena, może zaczynać się w moll, a kończyć w dur. Tony moll mogą bowiem brzmieć zakłócone, pełne napięcia, ale tony durowe brzmią szczęśliwiej i swobodniej.
Przeciwieństwem "tonalności" jest atonalność. Utwór atonalny to taki, w którym nie ma poczucia domowego klucza. Odtwarzanie wielu przypadkowych nut będzie brzmiało atonalnie. Schoenberg był jednym z najbardziej znanych kompozytorów muzyki atonalnej. Oczywiście jego muzyka to nie tylko przypadkowe nuty (choć na początku może brzmieć tak, jak brzmi), więc musiał znaleźć inny sposób na nadanie swojej muzyce kształtu. Dlatego wymyślił system dwunastotonowy.
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest tonalność?
O: Tonalność to system muzyczny, który wykorzystuje nuty skali durowej lub molowej. Ten rodzaj muzyki jest w określonej tonacji i prawie cała muzyka zachodnia jest tonalna.
P: Jak można stwierdzić, czy dany utwór jest tonalny?
O: Można stwierdzić, czy utwór jest tonalny, słuchając nut skali durowej lub molowej. Jeżeli te nuty są obecne, to utwór prawdopodobnie jest tonalny.
P: Co to znaczy, gdy utwór moduluje?
O: Modulacja występuje wtedy, gdy w tym samym utworze następuje zmiana tonacji. Oznacza to, że melodia przechodzi z jednej tonacji do drugiej, by na końcu powrócić do tonacji wyjściowej.
P: Czy atonalność różni się od tonalności?
O: Tak, atonalność różni się od tonalności tym, że w utworze atonalnym nie ma poczucia klucza domowego. W utworach atonalnych często pojawiają się przypadkowe nuty i skale chromatyczne, które nie dają poczucia harmonii ani rozwiązania, jak w przypadku utworów tonalnych.
P: Kto był słynnym kompozytorem, który pisał muzykę atonalną?
O: Schoenberg był znanym kompozytorem, który pisał muzykę atonalną i wymyślił system dwunastotonowy jako alternatywny sposób nadawania swoim kompozycjom kształtu i struktury bez opierania się na tradycyjnych tonacjach i skalach.
