Serce oskarżycielem

Historia

"The Tell-Tale Heart" to historia opowiedziana w pierwszej osobie; co oznacza, że opowiadający mówi o swoich własnych uczuciach i działaniach. W opowiadaniu nie jest powiedziane, czy narrator jest mężczyzną czy kobietą.

Narrator mieszka ze starym człowiekiem o zamglonym, sępim oku. Narrator ma poczucie paranoi i zaczyna się bać dziwnego oka starca. Narratorowi tak bardzo przeszkadza oko, że planuje zamordować starca. Przez ponad tydzień narrator zakrada się nocą do pokoju starca, obserwując go i czekając na odpowiedni moment, by uderzyć. Jednak oczy starca są zamknięte, ukrywając zmętniałe oko, a narrator traci ochotę na zabijanie.

Jednak pewnej nocy starzec budzi się, a narrator patrzy na niego, odsłaniając oko. Narrator uderza, przyduszając starca jego własnym materacem. Narrator poćwiartował ciało, a kawałki ukrył pod deskami podłogi. Narrator następnie sprząta to miejsce, aby ukryć wszelkie ślady zbrodni. Kiedy narrator donosi, że policja (nie wiadomo, czy to urojenie, czy rzeczywistość) odpowiada na wezwanie sąsiada, który usłyszał niepokojący krzyk, narrator zaprasza ich, by rozejrzeli się wokół, pewni, że nie znajdą żadnych dowodów morderstwa. Siedzą w pokoju staruszka, tuż przy kryjówce, w której ukryto zwłoki, ale niczego nie podejrzewają.

Narrator zaczyna jednak słyszeć słaby szum. W miarę jak hałas staje się coraz głośniejszy, narrator ma halucynacje, że jest to bicie serca starca dobiegające spod desek podłogi. Paranoja narasta, gdy policjanci zdają się nie zwracać uwagi na dźwięk, który jest na tyle głośny, że narrator przyznaje się do jego usłyszenia. Wstrząśnięty ciągłym biciem serca i poczuciem, że oficerowie muszą być świadomi bicia serca, narrator traci panowanie nad sobą i przyznaje się do zabicia starca i każe im rozerwać deski podłogowe, by odsłonić ciało.

Przez całą opowieść narrator upiera się, że jest zdrowy, ale jednocześnie sprawia wrażenie, że ma poważne halucynacje lub paranoję, prawdopodobnie spowodowaną poczuciem winy za zamordowanie starszego człowieka.

Analiza

"The Tell-Tale Heart" zaczyna się in medias res, w środku jakiegoś wydarzenia. Otwarcie to trwająca rozmowa narratora z inną osobą, która nie jest w żaden sposób zidentyfikowana. Można przypuszczać, że narrator zwierza się strażnikowi więziennemu, sędziemu, reporterowi gazety, lekarzowi lub psychiatrze. Ktokolwiek to jest, wywołuje u narratora potrzebę bardzo szczegółowego wytłumaczenia się. Pierwsze słowo opowiadania, "Prawda!", jest przyznaniem się do winy.

Jedną z sił napędowych w tym otwarciu i w całej opowieści nie jest upieranie się narratora przy swojej niewinności, ale przy swoim zdrowiu. Jego dążenie do przekonania jest jednak autodestrukcyjne, ponieważ w pełni przyznaje się on do winy za morderstwo. Zaprzeczenie niepoczytalności opiera się na jego systemowych działaniach i precyzji - jest racjonalnym wytłumaczeniem irracjonalnego zachowania (morderstwa). Racjonalność tę podważa jednak brak motywacji ("Obiektu nie było. Pasji nie było."). Mimo to jednak, jak twierdzi, idea morderstwa "prześladowała mnie dzień i noc". Ostatnia scena opowiadania jest jednak wynikiem poczucia winy narratora. Jak w przypadku wielu postaci z tradycji gotyckiej, nerwy dyktują mu jego prawdziwą naturę. Pomimo jego najlepszych starań, aby się bronić, "nadmierna ostrość zmysłów" narratora, które pomagają mu usłyszeć bicie serca w deskach podłogowych, jest tym, co przekonuje czytelnika, że jest on naprawdę szalony. Czytelnicy w czasach Poego byliby szczególnie zainteresowani kontrowersjami wokół obrony przed szaleństwem w latach czterdziestych XIX wieku.

Nie jest jednak jasne, czy narrator rzeczywiście ma bardzo wyostrzone zmysły, czy tylko wyobraża sobie różne rzeczy. Jeśli uznać, że jego stan jest prawdziwy, to to, co słyszy na końcu opowieści, może nie być sercem starca, lecz żukami zegarkowymi. Narrator po raz pierwszy przyznaje, że słyszy w ścianie zegary śmierci po tym, jak wybudził starca ze snu. Według przesądów, zegary śmierci są znakiem zbliżającej się śmierci. Jedna odmiana chrząszczy zegarowych uderza głową o powierzchnię, przypuszczalnie w ramach rytuału godowego, inne wydają tykający dźwięk.

Relacja między starcem a narratorem jest niejednoznaczna, podobnie jak ich imiona, zawody, czy miejsce zamieszkania. W rzeczywistości ta niejednoznaczność wzbogaca opowieść, stanowiąc ironiczną kontrę dla ścisłej dbałości o szczegóły fabuły. Narrator może być sługą starca lub, jak się częściej przypuszcza, jego synem. W takim przypadku "sępie" oko starca symbolizuje rodzicielski nadzór i być może ojcowskie zasady dobra i zła. Zabójstwo oka jest więc usunięciem sumienia. Oko może również reprezentować tajemnicę, ponownie grając na dwuznacznym braku szczegółów na temat mężczyzny lub narratora. Dopiero kiedy w ostatnią noc oko zostaje znalezione otwarte, przebijając zasłonę tajemnicy, morderstwo zostaje dokonane.

Były laureat nagrody poetyckiej Richard Wilbur zasugerował, że opowieść jest alegorycznym przedstawieniem wiersza Poego "To Science". Wiersz ten ukazuje walkę pomiędzy wyobraźnią a nauką. W "The Tell-Tale Heart" stary człowiek reprezentuje naukowy, racjonalny umysł, podczas gdy narrator jest wyobraźnią.

Historia publikacji

"The Tell-Tale Heart" został po raz pierwszy opublikowany w bostońskim magazynie "The Pioneer" w styczniu 1843 roku, pod redakcją Jamesa Russella Lowella. Poe otrzymał prawdopodobnie wynagrodzenie w wysokości zaledwie 10 dolarów. Został nieznacznie zmieniony podczas ponownej publikacji w wydaniu z 23 sierpnia 1845 roku w Broadway Journal. Był wielokrotnie wznawiany za życia Poego.

Adaptacje

• Na dzień 2007-09-01 Internet Movie Database wymienia 21 adaptacji.
• Animowana wersja filmu UPA, czytana przez Jamesa Masona, The Tell-Tale Heart (1953), znajduje się wśród filmów zachowanych w United States National Film Registry.
• The Tell-Tale Heart, wersja z 1960 roku.
• Czytanie tej historii w wykonaniu Winifred Phillips, z muzyką przez nią skomponowaną, zostało wykonane w ramach serii NPR "Tales by American Masters" w 1998 roku i wydane przez DH Audio.
• Kanadyjska audycja radiowa Nightfall zaprezentowała adaptację 1 sierpnia 1980 roku.

Prace inspirowane

Muzyka

• "The Tell-Tale Heart" to jedna z kilku piosenek inspirowanych opowiadaniami Poego na albumie Tales of Mystery and Imagination (wersja oryginalna 1976, CD remix 1987) autorstwa The Alan Parsons Project. Jest śpiewana przez Arthura Browna.
• W 2003 roku Lou Reed wydał koncept album The Raven, na który złożyło się kilka utworów inspirowanych Poe, w tym utwór "The Tell-Tale Heart".
• Na albumie Insane Clown Posse "The Riddlebox" z 1995 roku, utwór "Ol' Evil Eye" został zainspirowany tą historią.
• Utwór "Ride the Wings of Pestilence" kalifornijskiego zespołu post-hardcore'owego From First to Last wykazuje podobieństwo do "The Tell-Tale Heart". Jednak nigdy nie zostało to potwierdzone.

Telewizja

• Odcinek Simpsonów ("Rywal Lisy", 11 września 1994) zawierał inspirowany "Opowiedzianym sercem" akt zemsty między Lisą a nowym studentem. W odcinku, Lisa ukrywa konkurencyjne studenta dioramę historii i zastępuje go z rzeczywistym sercu zwierzęcia. Gdy jej poczucie winy wzrasta, wydaje jej się, że słyszy bicie serca dioramy pod deskami podłogi.
• Sezon 1 odcinek SpongeBob SquarePants, "Squeaky Boots", ma Pan Krabs grzebiąc parę skrzypiące buty pod deskami podłogowymi, tylko zacząć słyszeć hałas coraz bardziej przed zatrzaśnięciem i kopanie ich, mówiąc: "To jest pisk ohydnych butów!".