Architektura seldżucka

Architektura seldżucka to nazwa nadana architekturze powstałej w czasach, gdy Seldżukowie władali większością Bliskiego Wschodu i Anatolii. To było między 11 i 13 wieku. Po 11 wieku Seldżuków Ruma wyłoniła się z Wielkiego Imperium Seldżuków rozwijając własną architekturę. Ich stolicą była Konya. Byli pod wpływem i inspiracją Ormian, Bizantyjczyków i Persów.

Wielka architektura Imperium Seljuq

Architekturę tę można znaleźć na rozległym obszarze rozciągającym się od Hindukuszu do wschodniej Anatolii. Także od Azji Środkowej po Zatokę Perską. Ojczyzną architektury seldżuckiej był Turkmenistan i Iran. To właśnie tam powstały pierwsze trwałe budowle seldżuckie. Niestety najazdy mongolskie zniszczyły większość tych budowli. Do dziś zachowały się tylko nieliczne. W 1063 roku Isfahan został ustanowiony stolicą Wielkiego Imperium Seldżuków pod rządami Alp Arslana.

Najbardziej znacząca zmiana nastąpiła na początku XII wieku. Było to przekształcenie planu hipostylowego w meczet na planie czterechiwan (patrz Meczet Szacha). Innym typem meczetu wprowadzonym w tym czasie był meczet kiosk, składający się z kopuły z trzema otwartymi bokami i ścianą zawierającą mihrab po stronie qibla. Architektura tego okresu charakteryzowała się również grobowcami pamiątkowymi. Były to zazwyczaj ośmiokątne budowle z kopulastymi dachami, zwane Kümbet lub Türbe. Imponującym przykładem architektury grobowej jest mauzoleum sułtana Sanjara w Merv. Jest to masywny budynek o wymiarach 27 metrów (89 stóp) kwadratowych z ogromną podwójną kopułą spoczywającą na squinches i muqarnas pendentives.