Panarabizm

Pochodzenie i rozwój

Pod koniec XIX wieku Imperium Osmańskie kontrolowało większą część Bliskiego Wschodu. Ówczesny Bliski Wschód był bardzo zróżnicowany. W regionie żyło wiele różnych grup etnicznych i kulturowych. Do roku 1900 Imperium Osmańskie chyliło się ku upadkowi i wiele z różnych grup ludzi żyjących w Imperium chciało utworzyć niezależne rządy zarządzane przez ludzi żyjących w obrębie ich własnych społeczności.

Jedną z grup, która zaczęła tworzyć własne idee samorządnej lub samostanowiącej się wspólnoty byli Arabowie. Wielu wykształconych arabskich studentów i profesorów pracujących na uniwersytetach, takich jak Uniwersytet Al-Azhar, zaczęło wydawać czasopisma i tworzyć kluby promujące ideę zjednoczonej arabskiej wspólnoty lub narodu. Idee te stały się bardzo popularne w arabskich regionach byłego Imperium Osmańskiego. W 1913 roku organizacje arabskie z całego Bliskiego Wschodu spotkały się na pierwszym Kongresie Arabskim w Paryżu, we Francji. Na Kongresie Arabowie z całego Imperium Osmańskiego dyskutowali o możliwości wyzwolenia się z Imperium Osmańskiego i utworzenia państw rządzonych przez Arabów.

Imperium Osmańskie zareagowało na Kongres Arabski karząc arabskich nacjonalistów. Na niektórych terytoriach Imperium Osmańskiego arabscy nacjonaliści byli zamykani w więzieniach, a nawet zabijani za swoją działalność.

Podczas pierwszej wojny światowej wiele grup arabskich poparło kampanię wojskową mocarstw alianckich przeciwko Imperium Osmańskiemu. Pod koniec I wojny światowej Imperium Osmańskie upadło, a Mocarstwa Sprzymierzone spotkały się, by zdecydować, co stanie się z terytorium znajdującym się wcześniej pod kontrolą Osmanów. Pomimo wspierania aliantów w czasie wojny, wiele krajów arabskich nie otrzymało wolności od aliantów. Wciąż pragnąc uzyskać niepodległość, Arabowie mieszkający w okupowanych krajach zaczęli tworzyć idee, jak miałoby wyglądać wolne państwo arabskie. Idee te ostatecznie stały się podstawą panarabizmu.

Filozofia

Po pierwszej wojnie światowej, wielu arabskojęzycznych uczonych i studentów w byłym Imperium Osmańskim zaczęło pisać o historii narodu arabskiego. Jeden z tych pisarzy, Darwish-Al Maqdidi, napisał podręcznik szkolny, który nakreślił przekonania wczesnego ruchu panarabskiego. Podręcznik ten był używany w wielu szkołach na całym arabskim Bliskim Wschodzie i sugerował, że arabska ojczyzna nie ogranicza się do Półwyspu Arabskiego, ale rozciąga się wszędzie tam, gdzie żyją Arabowie. Co więcej, Miqdadi, jak i inni arabscy uczeni, wierzyli, że wolny i zjednoczony naród arabski może istnieć tylko wtedy, gdy zachodnie wpływy zostaną usunięte z arabskiego Bliskiego Wschodu. Ogólnie rzecz biorąc, rdzeń przekonań Miqdadiego i jemu podobnych stał się filozofią panarabizmu.

Próby Unii Arabskiej

Popularność panarabizmu zaczęła rosnąć po uzyskaniu niepodległości przez wiele krajów arabskich w latach 40. i 50. Prezydent Egiptu Gamal Abdel Nasser (1956-1970) był wielkim zwolennikiem panarabskiego nacjonalizmu. Nasser uważał, że świat arabski zarówno w Afryce Północnej, jak i na Półwyspie Arabskim powinien zostać zjednoczony, ponieważ wiele z tych krajów miało wspólną kulturę, religię i język. Podczas swojej prezydentury Nasser pomógł utworzyć Zjednoczoną Republikę Arabską z Syrią. Republika przetrwała trzy lata. Jej upadek był w dużej mierze spowodowany wysiłkami Nassera, by szybko zmienić gospodarkę syryjską i egipską; wielu Syryjczykom nie podobało się również to, że Nasser chciał scentralizować władzę i działania rządu w Egipcie.

Po upadku UAR, Nasser próbował zjednoczyć inne kraje arabskie dla sprawy panarabizmu. Podczas wojny sześciodniowej w 1967 r. Nasser poprowadził arabską koalicję (Syrię, Liban, Jordanię i Irak) do walki z Izraelem. Izrael wygrał wojnę, a koalicja arabska i starania Nassera o utworzenie zjednoczonego arabskiego Bliskiego Wschodu poniosły poważną porażkę.

Prezydent Egiptu Gamal Nasser z irackim ministrem spraw zagranicznych Adnanem Pachachi

Schyłek panarabizmu i ponowne pojawienie się

Spadek

Po wojnie sześciodniowej rola Egiptu, jako lidera ruchu panarabskiego, została poważnie osłabiona. Inne arabskie organizacje nacjonalistyczne zaczęły działać na własną rękę, niezależnie od Egiptu i innych krajów arabskich. W szczególności Palestyńczycy zaczęli tworzyć własne organizacje, które skupiały się na nacjonalizmie palestyńskim, a nie panarabskim. Co więcej, nagła śmierć Gamala Nassera w 1970 r. pozostawiła ruch panarabski bez wyraźnego przywódcy.

Reemergence

Fouad Ajami sugeruje, że Panarabizm upadł, ponieważ Gamel Nasser, zdecydowany lider ruchu, stracił impet po klęsce Arabów w Wojnie Sześciodniowej. Co więcej, inne grupy arabskie, w szczególności Palestyńczycy, straciły wiarę w ruch panarabski i próbowały działać na własną rękę. Jednak ostatnio, po wydarzeniach Arabskiej Wiosny w 2011 roku, wielu naukowców i dziennikarzy twierdzi, że panarabizm powraca na różne sposoby. Susan De Muth sugeruje, że panarabizm arabskiej wiosny jest inny niż trzydzieści lat temu. Sugeruje ona, że panarabizm ery Gamela Nassera był związany z ideą utrzymania świata arabskiego wolnym od zagranicznych i zachodnich wpływów, podczas gdy dzisiejszy panarabizm jest prowadzony głównie przez młodych ludzi, którzy są oddani reformowaniu lub czynieniu rządów w krajach arabskich mniej opresyjnymi lub kontrolującymi. Ta nowa forma panarabizmu została wzmocniona przez technologię, taką jak media społecznościowe. Według De Mutha, protestujący z różnych krajów byli w stanie wzmocnić swoją sprawę, a nawet koordynować protesty z ruchami w innych krajach arabskich za pomocą mediów społecznościowych. Inni badacze nie są tak optymistyczni jak De Muth; Marc Lynch sugeruje, że protesty Arabskiej Wiosny były już dawno spóźnione, a ruchy polityczne na arabskim Bliskim Wschodzie powoli budowały siłę przez ostatnie trzydzieści lat.

Syryjski protestujący maluje sprayem anty-Baszar al-Assad graffiti podczas Arabskiej Wiosny w Syrii


Egipt i Syria utworzyły Zjednoczoną Republikę Arabską w latach 1958-1961.