Aida (opera)

TłoΣ

W 1865 roku Verdi napisał Don Carlosa dla Opery Paryskiej. Libretto do tej opery zostało napisane przez dwóch młodych mężczyzn, z których jeden (Camille du Locle) przyczynił się do powstania Aidy.

W latach sześćdziesiątych XIX wieku Verdi był coraz bardziej niezadowolony z librett. Du Locle przysłał mu wiele librett, zarówno komicznych, jak i tragicznych. Żadne z nich nie zadowoliło Verdiego. Du Locle przesłał mu szkic Auguste'a Mariette'a wymyślonej historii o tematyce egipskiej.

W 1869 roku ktoś (być może du Locle) poprosił Verdiego o napisanie opery dla dalekiego kraju. Verdi odmówił, nie mogąc znaleźć odpowiedniej fabuły. Na początku 1870 roku du Locle zwrócił się do Verdiego z prośbą o przyjęcie propozycji złożonej poprzedniej zimy. Opera została zamówiona przez Khedive Egiptu, który chciał uczcić budowę nowego teatru w Kairze, który powstał na cześć Kanału Sueskiego. Verdi odmówił. Du Locle nadal składał propozycje operowych zabiegów. Tylko jedna z nich zainteresowała Verdiego. Był to egipski szkic autorstwa Auguste'a Mariette'a, francuskiego egiptologa. Du Locle zamienił szkic na francuską prozę. Verdi poprosił swojego wydawcę o włoskiego librecistę i wybór padł na Antonio Ghislanzoniego.

Historia

Miejsce: Starożytny Egipt

Czas: Nieokreślony, czasy faraonów

Egipcjanie są w stanie wojny z Etiopczykami. Aida jest Etiopką, która została pojmana i uczyniona niewolnicą Amneris, córki króla Egiptu. Aida jest córką Amonasro, króla Etiopii. Egipcjanie nie są tego świadomi. Amonasro planuje najazd na Egipt, aby uwolnić swoją córkę. W międzyczasie Aida i Radames, młody egipski żołnierz, zakochują się w sobie. Zazdrosna i podejrzliwa Amneris również kocha Radamesa. Przeczuwa, że on kocha inną, ale nie wie, że jest to Aida.

Akt 1

Scena 1: Sala w pałacu króla Egiptu w Memfis.

Radames ma nadzieję, że poprowadzi egipską armię przeciwko najeźdźcom z Etiopii. Ramfis, najwyższy kapłan, mówi mu, że bogowie wybrali przywódcę armii. Ramfis odchodzi, by powiedzieć królowi o wyborze bogów. Radames chciałby stanąć na czele egipskiej armii. Pragnie tego nie tylko po to, by otrzymać chwałę wojskową, ale dlatego, że ma nadzieję, iż umożliwi mu to poślubienie Aidy. O swojej miłości śpiewa w "Celeste Aida" ("Boska Aida").

Wchodzi Amneris. Jest ona zakochana w Radamesie. Chciałaby, aby został bohaterem wojskowym. Martwi się, że jest on zakochany w kimś innym. Zauważa, że wygląda on na zaniepokojonego, gdy wchodzi Aida i zastanawia się, czy to ona jest tą dziewczyną, którą kocha Radames.

Wchodzą król, arcykapłan, Ramfis i cały dwór pałacowy. Posłaniec oznajmia, że Etiopczycy pod wodzą króla Amonasro maszerują w kierunku Teb. Król mówi, że Egipcjanie muszą walczyć z Etiopczykami. Na dowódcę armii wyznacza Radamesa. Tłum wyrusza do świątyni Wulkana, gdzie Radames zostanie poświęcony swojemu zadaniu.

Aida również chce, aby Radames był bohaterem. Pozostawiona sama sobie, woła: "Ritorna Vincitor" ("Wróć zwycięzco"). Wstydzi się, że jej miłość do Radamesa kłóci się z miłością do ojca i ludu. Błaga bogów, by się nad nią zlitowali: "Numi, pieta del mio soffrir!" ("Bogowie, zlitujcie się nad moim cierpieniem!").

Scena 2: Wnętrze świątyni Wolkana

W ciemnych salach świątyni Vulcana, święta broń jest przekazywana Radamesowi. Wszyscy modlą się za jego nadchodzące próby i za zwycięstwo w bitwie. Kapłanki wykonują święty taniec. Uroczystość tej sceny jest w ostrym kontraście do emocjonalnych scen, które ją poprzedzają i następują po niej. Kiedy scena się kończy, Radames dołącza do kapłanów i bierze udział w innych rytuałach.

Akt 2

Scena 1: Komnata Amneris

Akt 2 rozgrywa się dwa lata później. Ramades i armia egipska wygrali bitwę z Etiopczykami. Z okazji zwycięstwa odbywają się tańce. Amneris chce się dowiedzieć, czy Aida i Radames naprawdę się kochają. Rozmawia z Aidą. Udaje, że jest jej przykro, że Etiopczycy (lud Aidy) przegrali bitwę. Aida mówi, że nie może być szczęśliwa, dopóki nie dowie się, co stało się z jej ojcem i braćmi. Teraz Amneris zadaje Aidzie kłam. Mówi jej, że Radames został zabity. Kiedy Aida zalewa się łzami, Amneris mówi jej, że to nieprawda i że Radames żyje. Aida słyszy to z ulgą. Amneris jest teraz wściekła. Mówi Aidzie, że wie, iż ona i Radames są zakochani. Mówi jej, że ona sama również go kocha. Grozi Aidzie, mówiąc jej, że ona, Aida, będzie się czołgać w prochu, podczas gdy ona, Amneris, zostanie królową.

Scena 2: Wielka brama miasta Teb

Radames i armia egipska wkraczają do miasta, by świętować swoje zwycięstwo. Etiopczycy, którzy zostali pojmani, zostają przyprowadzeni przed tłum. Jednym z nich jest król Etiopii, Amonasro, ojciec Aidy, choć Egipcjanie nie wiedzą, kim on jest. Aida spieszy do ojca. Tłumaczy tłumowi, że Amonasro jest jej ojcem. Amonasro zarzuca Egipcjanom kłamstwo: mówi, że król etiopski (oczywiście on sam) zginął w bitwie. Aida, Amonasro i pojmani Etiopczycy błagają egipskiego króla, by ich ocalił, ale Egipcjanie chcą ich uśmiercić. Radames błaga króla, by oszczędził Aidę i Amonasro. Król nagradza Radamesa, mówiąc, że może zostać królem Egiptu i że może poślubić jego córkę, Amneris.

Aida i Amonasro pozostają jako zakładnicy, aby upewnić się, że Etiopczycy nie zemszczą się za swoją porażkę.

Akt 3

Na brzegu Nilu, w pobliżu świątyni Izydy

Gdy Amneris udaje się na modlitwę przed swoim ślubem, kapłani intonują modlitwy. Aida zastanawia się, dlaczego Radames chce się z nią spotkać. Amonasro idzie do Aidy i mówi jej, że musi dowiedzieć się od swego kochanka, Radamesa, którędy armia egipska ma maszerować, by walczyć z Etiopczykami. Aida początkowo odmawia, ale ojciec mówi, że jeśli tego nie zrobi i jej ludzie zginą, to będzie to jej wina. Aida zmienia zdanie.

Kiedy przychodzi Radames, proponuje mu wspólną ucieczkę. Radames początkowo odmawia, ale Aidzie udaje się go przekonać. Zdradza jej trasę, którą ma zamiar podążyć wojsko. Amonasro, który przysłuchiwał się potajemnie, wychodzi z ukrycia i wyjawia, że jest królem Etiopii. Radames czuje, że zdradził swój kraj, ponieważ wyjawił tajemnicę wojskową. Odmawia ucieczki z Aidą i jej ojcem. Strażnicy chwytają go.

Akt 4

Scena 1: Sala w Świątyni Sprawiedliwości. Po jednej stronie znajdują się drzwi prowadzące do celi więziennej Radamesa.

Amneris prosi o spotkanie z Radamesem. Radames nie chce się bronić. Z ulgą przyjmuje wiadomość, że Aida żyje i że ma nadzieję na powrót do swojego kraju. Amneris nie podoba się to, co mówi. Radames zostaje postawiony przed sądem. Nie chce się bronić i zostaje skazany na śmierć.

Scena 2: Skarbiec w świątyni

Amneris chce spróbować uratować Radamesa, który jest więźniem w ciemnym skarbcu. Radames myśli, że jest sam. Jest zdumiony i niewiarygodnie szczęśliwy, gdy znajduje tam Aidę. Ukryła się ona w skarbcu. Mówi mu, że chce umrzeć razem z nim. Takie jest ich przeznaczenie. Podczas modlitwy Amneris, Aida umiera w ramionach Radamesa. KONIEC

Scenografia Philippe'a Chaperona do aktu I scena 2, (Kair, 1871)


Amneris, projekt kostiumów do premiery w La Scali (1872)


Teresa Stolz, pierwsza europejska Aida, 1872

Role

Rola	Typ głosu	Prapremiera w obsadzie, 24 grudnia 1871 r. Dyrygent: Giovanni Bottesini	Premiera europejska8 lutego 1872 roku. Dyrygent: Franco Faccio
Aida, etiopska księżniczka	sopran	Antonietta Anastasi-Pozzoni	Teresa Stolz
Król Egiptu	basy	Tommaso Costa	Paride Pavoleri
Amneris, córka króla	mezzosopran	Eleonora Grossi	Maria Waldmann
Radames, kapitan gwardii	tenor	Pietro Mongini	Giuseppe Fancelli
Amonasro, król Etiopii	baryton	Francesco Steller	Francesco Pandolfini
Ramfis, najwyższy kapłan	basy	Paolo Medini	Ormando Maini
Posłaniec	tenor	Luigi Stecchi-Bottardi	Luigi Vistarini
Głos kapłanki	sopran	Marietta Allievi
Kapłani, kapłanki, ministrowie, kapitanowie, żołnierze, urzędnicy, Etiopczycy, niewolnicy i więźniowie, Egipcjanie, zwierzęta i chór

Muzyka

Muzyka opery jest doskonała przez cały czas jej trwania. Są tu zarówno ciche pieśni o niezwykłej urodzie, jak i wielkie numery chóralne. Muzyka jest znana, ale do najbardziej znanych fragmentów należy aria, którą Radames śpiewa na początku I aktu, w której marzy o zwycięstwie w bitwie i poślubieniu Aidy, etiopskiej niewolnicy. Pieśń ta nosi tytuł Celeste Aida ("Niebiańska Aida"). Chór w scenie II aktu II, Gloria all'Egitto, ad Iside ("Chwała Egiptowi, Izydzie!") jest jednym z najsłynniejszych marszów, jakie kiedykolwiek napisano.

Adaptacje

Opera była kilkakrotnie adaptowana na potrzeby filmu, m.in. w filmie z 1953 roku z Lois Maxwell i Sophią Loren w rolach głównych oraz w szwedzkiej produkcji z 1987 roku.

W 1998 roku opera została przekształcona w broadwayowski musical z muzyką Eltona Johna.