Murray Gell-Mann
Murray Gell-Mann (15 września 1929 - 24 maja 2019) był amerykańskim fizykiem, który otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1969 roku za pracę nad teorią cząstek elementarnych. Był Robert Andrews Millikan Professor of Theoretical Physics Emeritus w California Institute of Technology, Distinguished Fellow i współzałożyciel Santa Fe Institute, profesor na Wydziale Fizyki i Astronomii na Uniwersytecie w Nowym Meksyku, a także Presidential Professor of Physics and Medicine na UniwersyteciePołudniowej Kalifornii.
Gell-Mann pracował również w CERN, jako stypendysta Fundacji Johna Simona Guggenheima w 1972 roku.
Działa
Był znany z badań nad fizyką cząstek, najmniejszych elementów, z których składa się wszechświat. Te małe cząstki zachowywały się w sposób, który nie wydawał się zgodny ze znanymi prawami fizyki, a Gell-Mann wpadł na pomysł, aby nadać im numer dziwności, który pozwoliłby na ich porównanie i podzielenie na kategorie. Wpadł też na pomysł, że części atomu, proton i neutron, składają się z jeszcze mniejszych cząstek. Nazwał je kwarkami, nonsensowny utwór z książki Jamesa Joyce'a, Finnigan's Wake.
Gell-Mann rozwinął wtedy pomysł, że kwarki są utrzymywane razem wewnątrz jądra przez siłę, którą nazwał "kolorem", a tej sile można nadać liczbę kwantową. Wraz z Richardem Feynmanem odkrył słabe oddziaływanie między cząstkami subatomowymi. Badał teorię strun, która mogłaby wyjaśnić, co składa się na najmniejsze cząstki i siły.
Życie osobiste
Gell-Mann był agnostykiem. Gell-Mann poparł Baracka Obamę na prezydenta Stanów Zjednoczonych w październiku 2008 roku.
Gell-Mann zmarł 24 maja 2019 roku w swoim domu w Santa Fe w Nowym Meksyku, w wieku 89 lat.
