Tyberiusz
Tyberiusz (Tiberius Julius Caesar Augustus, 16 listopada 42 p.n.e. - 16 marca 37 n.e.) był drugim cesarzem rzymskim. Rządził od 14 do 37 roku n.e. Był przybranym synem Cezara Augusta.
Tyberiusz był jednym z największych generałów starożytnego Rzymu, którego kampanie chroniły północną granicę. Panował przez 22 lata, a pierwsza część jego cesarskiej działalności była znakomita. Później został zapamiętany jako władca mroczny, odosobniony i ponury. Po śmierci jego syna Drususa w 23 r. jakość jego rządów spadła i zakończyła się terrorem.
W 26 r. Tyberiusz przeniósł się z Rzymu na wyspę Capri i pozostawił administrację w rękach swojego pozbawionego skrupułów pretora, prefekta Sejanusa. Sejanus został faktycznym władcą Rzymu i uknuł spisek przeciwko Tyberiuszowi, mordując ludzi, którzy mu się sprzeciwiali. Zaalarmowany Tyberiusz uknuł kontrplan, by usunąć Sejanusa z jego oficjalnych stanowisk, a w końcu go stracił. Następnie przeprowadzono kolejne egzekucje na ludziach, którzy popełnili przestępstwa pod rządami Sejanusa.
Kaligula, wnuk i przybrany bratanek Tyberiusza, po jego śmierci został następcą cesarza.
Dojście do władzy
Tyberiusz dzielił uprawnienia trybunów Augusta od 6 roku p.n.e., ale wkrótce przeszedł na emeryturę na Rodos. Po wczesnej śmierci młodych wnuków-synów Augusta, Lucjusza i Gajusza, odpowiednio w 2 i 4 r. n.e., oraz wcześniejszej śmierci jego własnego brata Drususa (9 r. p.n.e.), Tyberiusz został odwołany do Rzymu w czerwcu 4 r. n.e., gdzie został adoptowany przez Augusta pod warunkiem, że ten z kolei zaadoptuje jego siostrzeńca Germanicusa. p119 Kontynuowało to tradycję przedstawiania co najmniej dwóch pokoleń spadkobierców.
W tym samym roku Tyberiuszowi przyznano również uprawnienia trybuna i prokonsula, wysłannicy obcych królów musieli składać mu wyrazy szacunku, a w 13 r. otrzymał swój drugi triumf i równy z Augustem poziom imperium. p119/120 Tyberiusz należycie przejął tytuły Augusta, gdy długie panowanie starca dobiegło końca w 14 r. n.e.
Tyberiusz Cesarz
Wkrótce pojawiły się problemy. Północne legiony nie otrzymały zapłaty i zbuntowały się. Germanikus i syn Tyberiusza, Drusus, zostali wysłani z niewielkimi siłami, by stłumić powstanie i przywrócić legiony do porządku. Germanikus zjednoczył buntowników i poprowadził ich na krótką kampanię przez Ren na terytorium germańskie, stwierdzając, że każdy skarb, który uda im się zdobyć, będzie liczony jako premia. Siły Germanika przebiły się przez Ren i szybko zajęły całe terytorium między Renem a Łabą. Germanikus zadał więc poważny cios wrogom Rzymu i stłumił powstanie wojsk, co zwiększyło jego sławę wśród rzymskiego ludu.
Po odwołaniu z Germanii, Germanikus świętował triumf w Rzymie w 17 r. n.e., pierwszy pełny triumf, jaki miasto widziało od czasu triumfu Augusta w 29 r. p.n.e. W rezultacie w roku 18 n.e. Germanikowi przyznano kontrolę nad wschodnią częścią imperium, podobnie jak wcześniej Agryppie i Tyberiuszowi, i był on oczywistym następcą Tyberiusza. Jednak po raz kolejny doszło do tragedii, gdyż Germanikus zmarł po roku, najwyraźniej otruty.
Tyberiusz i Sejanus
Sejanus służył rodzinie cesarskiej od prawie dwudziestu lat, gdy w 15 r. n.e. został prefektem pretorianów. Śmierć Drususa wywyższyła Sejanusa. Tyberiusz kazał wznieść jego posągi w całym mieście, a Sejanus stawał się coraz bardziej widoczny, gdy Tyberiusz zaczął się całkowicie wycofywać z Rzymu. W końcu, po wycofaniu się Tyberiusza na Capri w 26 r. n.e., Sejanusowi pozostawiono władzę nad całym mechanizmem państwowym i miastem Rzym.
Pozycja Sejanusa nie była do końca pozycją następcy. Wydaje się, że obecność Liwii (trzeciej żony i doradczyni Augusta) na pewien czas ograniczyła jego władzę. Jej śmierć w 29 roku n.e. zmieniła to wszystko. Sejanus rozpoczął serię procesów o oczyszczenie senatorów w Rzymie. Wdowa po Germanicusie, Agrypina Starsza i dwaj jej synowie zostali aresztowani i wygnani w 30 r. n.e., a później wszyscy zginęli w podejrzanych okolicznościach.
W odpowiedzi Tyberiusz sprytnie manewrował. Wiedział, że natychmiastowe potępienie Sejanusa może się nie udać. Ponieważ on i Sejanus byli wówczas konsulami, Tyberiusz zrezygnował ze stanowiska konsula, co zmusiło Sejanusa do uczynienia tego samego. Pozbawiło to Sejanusa znacznej części uprawnień i ochrony prawnej. W 31 r. n.e. Sejanus został wezwany na posiedzenie senatu, gdzie odczytano list od Tyberiusza, w którym potępiono Sejanusa i nakazano jego natychmiastową egzekucję. Makro został mianowany prefektem pretorianów, a jego zadaniem było usunięcie Sejanusa. Sejanus został osądzony, a on i kilku jego kolegów straceni w ciągu tygodnia.
Potem nastąpiły kolejne procesy o zdradę. Tacyt pisze, że na początku swego panowania Tyberiusz był niezdecydowany, ale teraz, pod koniec życia, zdawał się działać bez wyrzutów sumienia. Jednak wielu współczesnych historyków zakwestionowało przedstawiony przez Tacyta obraz despotycznego, mściwego cesarza. Wybitny historyk starożytności Edward Togo Salmon w swojej pracy A history of the Roman world from 30 B.C. to A.D. 138 zauważa:
"W ciągu całych dwudziestu dwóch lat panowania Tyberiusza nie więcej niż pięćdziesiąt dwie osoby zostały oskarżone o zdradę, z których prawie połowa uniknęła skazania, podczas gdy cztery niewinne osoby, które miały zostać skazane, padły ofiarą nadmiernej gorliwości senatu, a nie tyranii cesarza".
Rzymski aureus (złota moneta) wybity w AD 36, przedstawiający Tyberiusza, z Liwią jako Pax (pokój) na rewersie
Ruiny willi Jovis na Capri, gdzie Tyberiusz spędził wiele ostatnich lat życia, pozostawiając kontrolę nad imperium w rękach prefekta Sejanusa
Ostatnie lata
Ostatnie lata panowania Tyberiusza charakteryzowały się całkowitą nieobecnością w Rzymie i brakiem aktywności jako cesarza. Był już siedemdziesięcioletnim starcem, a decyzje pozostawiał urzędnikom w Rzymie. Nie zrobił nic, by zapobiec powstaniu swojego wnuka Kaliguli, który był teraz popularny wśród ludu (jako jedyny żyjący syn Germanika) i miał poparcie prefekta Makro. W 35 roku Tyberiusz uczynił zarówno Kaligulę, jak i swojego wnuka Gemellusa współdziedzicami, po czym zmarł dwa lata później, w 78 roku życia. Niektórzy spekulują, że Macro i Kaligula przyspieszyli śmierć starego cesarza. Niezależnie od tego, Kaligula miał zostać następcą Tyberiusza jako cesarz.
Pytania i odpowiedzi
P: Kim był Tyberiusz?
O: Tyberiusz był drugim cesarzem rzymskim, który panował w latach 14-37 n.e. i był przybranym synem Cezara Augusta.
P: Jakie były osiągnięcia Tyberiusza jako generała?
O: Tyberiusz był jednym z największych generałów starożytnego Rzymu, odpowiedzialnym za ochronę północnej granicy podczas swoich kampanii.
P: Jak długo Tyberiusz panował jako cesarz?
O: Tyberiusz panował przez 22 lata.
P: Jaka była jakość rządów Tyberiusza?
O: Pierwsza część rządów Tyberiusza była doskonała, ale po śmierci jego syna Drususa w 23 r. jakość jego rządów spadła i zakończyła się terrorem.
P: Gdzie Tyberiusz przeniósł się w 26 r. n.e. i co się w związku z tym stało?
O: W 26 r. n.e. Tyberiusz przeniósł się z Rzymu na wyspę Capri, co prawdopodobnie spowodowało spadek jakości jego rządów, ponieważ jego pozbawiony skrupułów prefekt pretorianów Sejanus stał się faktycznym władcą Rzymu i spiskował przeciwko niemu.
P: Jak Tyberiusz zareagował na spisek Sejanusa?
O: Kiedy Tyberiusz został zaalarmowany, uknuł kontr-plan, aby usunąć Sejanusa z jego oficjalnych stanowisk i ostatecznie go stracił.
P: Kto zastąpił Tyberiusza jako cesarz po jego śmierci?
O: Wnuk Tyberiusza i adoptowany wnuk, Kaligula, zastąpił go jako cesarz po jego śmierci.
